نقد سیاست های محیط زیستی یا ایجاد تنش در سطوح ملی؟

مجتبی مقصودی

پیرو سخنرانی هفته گذشته رییس جمهور در باره طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان، این رویکرد و این برنامه با واکنش های مختلف و بعضا منتقدانه ای مواجه و در مواردی موجبات شکل گیری کمپین هایی شد.

در دسته بندی انتقادات دو رویکرد کلی قابل احصاء است. در دسته اول بیشتر انتقادات در برگیرنده جنبه علمی، فنی و زیست محیطی- اقلیمی است که قطعا ظرفیت بحث و فحص داشته و از منظر زنهارباش و با بهره گیری از آمار و اطلاعات علمی، دولت، سیاستگذاران و دست اندرکاران وزارت نیرو را متوجه ابعاد فاجعه بار این سیاست ها می نماید.

دسته دوم انتقاداتی است که با بهره گیری بیشتر از ظرفیت فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بعضا در ابعاد سیاسی- اقتصادی واجتماعی رییس جمهور را متهم به محلی گرایی، خاص گرایی، استان گرایی و نیز دور شدن از مسئولیت ها و وظایف ملی می نمایند و در موارد معدودی برخی از منتقدین با دمیدن بر آتش موضوع، پروژه غیریت سازی و "تفرقه شمالی- سمنانی" را همچون "اصفهانی- یزدی"، "یزدی- کرمانی" رقم زده اند.

به عنوان پژوهشگری که بیش از دو دهه در حوزه مطالعات قومی قلم می زنم، شروع این روند و تولید ادبیات جانبدارانه، واکنشی، احساسی، غیر کارشناسی، خاصه با رویکرد پوپولیستی چه از سوی دولت و چه از سوی منتقدین را خلاف مصالح ملی و تمامیت ارضی کشور ارزیابی کرده که با ابتناء بر "تنفر قومی"، با دامن زدن به شکاف های اجتماعی، فرهنگی، تنش ها و تعارضات میان "ملت - دولت" را تبدیل به تنش و نزاع "ملت- ملت" می نماید.

در حال حاضر حدود 500 شهر از شهرهای ایران در معرض طیفی از تنگناهای آبی از قبیل تنش آبی، کم آبی شدید و بحران آبی قرار دارند و تدبیر کم- بی آبی کشور ایران مستلزم مدیریت عالمانه اجتماعی- فرهنگی و فنی است. سوء مدیریت در این عرصه می تواند به گسترش کینه و عداوت ملی شود کاربست "سیاست های خیابانی" و ایجاد "کمپین های محلی گرایانه" با جذابیت های پوپولیستی از هر سویی که باشد، از جمله مهمترین مخاطراتی  است که در عصر انقلاب در عرصه های اطلاعات و ارتباطات، کشور و جامعه ایران را تهدید می کند؛ لذا ساختار سیاسی و مدیریتی کشور باید در سایه هوشیاری، با نشانه شناسی و آینده نگری، ضمن رسمیت بخشی، مسئولیت پذیری و پاسخگویی، مطالبات مردمی را به اشکال قانونی هدایت و حمایت نماید.

 

روزنامه اعتماد،

شماره ۴۲۵۲،

دوشنبه ۱۹آذر

چکیده مقالات همایش: وضعیت پژوهش در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل در ایران، تهران، انجمن علوم سیاسی ایران، اردیبهشت 1388،ص 62                                                                                                                                            مجتبی مقصودی                                                   "اعتماد" به مثابه مفهومی سنتی  و "اعتماد اجتماعی" به عنوان مفهومی مدرن و برآمده  و برآیند  دوران مدرنیته ، زمینه ساز همکاری داوطلبانه وهمدلانه  میان اعضاء جامعه بوده و از مولفه های توسعه و مشارکت  اجتماعی و از اجزاء سرمایه اجتماعی محسوب می شود.   تصور و انتظار اتوپیایی از جامعه علمی و فضای پژوهشی کشور و از جمله رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل ایران بدون در نظر گرفتن ملاحظات فرهنگی،تجربه تاریخی و واقعیات سیاسی- اجتماعی و اقتصادی امری خطا است. با چنین پیش فرضی پژوهش های مشترک در این دو رشته دانشگاهی به لحاظ کمیت،کیفیت، تنوع و اثربخشی چنانکه باید وشاید از سطح مناسبی برخوردار نیست.اگرچه در سال های اخیر به دلایل برونزا   و سیاست گذاری های آموزشی و متاثر از افزایش فارغ التحصیلان دوره های تحصیلات تکمیلی و استخراج مقاله از درون برخی پایان نامه ها و سفارش برخی پروژه ها از سوی نهادهای دولتی، به لحاظ کمی از روندی رو به رشد برخوردار گردیده است ، ولی هنوز پژوهش های مشترک میان صاحبنظران و کارشناسان این دو رشته علمی به مثابه فعالیتی غیر انفرادی(بعضا دو یا چند نفره) ، داوطلبانه ، جدی و مساله محور ، اثربخش، برنامه ریزی شده ، با تقسیم کارمشخص و منافع مادی و معنوی مشترک و دو سویه کمتر محلی از اعراب دارد.     از جمله دلایل بروز چنین وضعیتی ، فقدان تعاملات شفاف ، درک نادرست  از منافع دو سویه ، فقدان حسن ظن و  نیز تجربیات شخصی ناخوشایند از برخی  رویکردها  و بهره برداری های ابزاری درهمکاری های مشترک ، معمای اعتماد را نه تنها  در عرصه پژوهش های علمی ، بلکه  در عرصه های صنفی و اجرایی این دو رشته رقم زده است. با در نظر گرفتن این واقعیت که اعتماد امری آموختنی است که در جریان جامعه پذیری در تجربه اجتماعی   می آموزند ؛ این مقاله به دنبال بررسی زمینه های بی اعتمادی و کم اعتمادی  به ویژه در میان پژوهشگران و صاحبنظران رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل ، به عنوان یکی از موانع همکاری های مشترک علمی است. در ادامه این مقاله تلاش خواهد کرد به برخی مکانیسم ، ابزارها  و راههای خروج  از این  وضعیت بپردازد.کلید واژه ها:اعتماد، اعتماد اجتماعی، علوم سیاسی، روابط بین الملل، پژوهش های مشترک