دکتر مجتبی مقصودی

دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی


دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

طبقه بندی موضوعی
بایگانی
آخرین نظرات

۵ مطلب در آبان ۱۳۹۳ ثبت شده است

۳۰
آبان
یک بستر و دو رویا؛ در مدح و مذمت خشونت مجتبی مقصودیهمایش نقش آموزش در  صلح و توسعه پایدار با تاکید بر کشورهای در حال توسعه/ انجمن ترویج علم ایران/ تهران/ 19 آبان 1393 چکیده:     جامعه پذیری سیاسی از جمله مفاهیم کلیدی حوزه جامعه شناسی سیاسی است که ناظر بر روند آشنایی، درونی سازی و همنوایی فرد با هنجارها، وظایف، حقوق و نقش های سیاسی خود در جامعه است که از خلال فرایند مستمر آموزشی به جامعه و به ویژه به کودکان، نوجوانان و جوانان و به نسل های آینده منتقل می شود. هدف جامعه پذیری سیاسی تربیت افراد به‌ صورتی است که اعضای موثرجامعه سیاسی باشند. جامعه پذیری سیاسی در ایران هم چون همه کشورها با هدف فرهنگ سازی عمومی از مجاری رسمی و غیر رسمی به صورت مستقیم و غیر مستقیم از طریق نظام آموزشی، نظام رسانه ای و مطبوعاتی و تریبون ها و نهادهای عمومی و نیز عملکرد نخبگان و گروه های مرجع بصورت گسترده در میان آحاد جامعه و به ویژه نسل جوان و آینده سازان کشور توزیع و درونی سازی می شود.    در فرایند جامعه پذیری سیاسی نقش دولت و نهادهای رسمی و دولتی اهمیتی دو چندان می یابد. این اهمیت در ساختار سیاسی ایران با چهار ویژگی مهم "اقتصاد مبتنی بر نفت"، "رویکرد و فرهنگ اسلامی - ایرانی "، "تنوع و تکثر فرهنگی" و "قرار داشتن در ژئوپلیتیک پرخشونت خاورمیانه" اهمیتی تام و کمال می یابد و مسئولیتی تاریخی، حساس، بی بدیل و سرنوشت ساز بدین دولت می بخشد.    با چنین مفروضاتی؛ نسبت، رویکرد، عملکرد و مسئولیت دولت و نهادهای دولتی به مثابه کلیتی یکپارچه که از بودجه عمومی و بیت المال اداره می شوند با موضوع، مفهوم و مسئله ای به نام خشونت چگونه است؟ سهم دولت و نظام آموزشی و از جمله برنامه درسی اعم از پنهان و آشکار در فرهنگ سازی صلح و دوستی و جامعه پذیری سیاسی با محتوی، مضمون و تولید ادبیات تساهل، مدارا و رواداری و ممانعت از بازتولید خشونت چگونه است؟ نقش دیگر نهادهای سیاسی – فرهنگی در این عرصه چگونه است و چه قرائت و رویکردی را بازنمایی و به جامعه پذیری سیاسی صلح و خشونت زدایی کمک می کنند؟     "یک بستر و دو رویا" روایت دوگانگی ها و تعارضاتی است که یکبار "آندره فونتن" تاریخنگار و ژورنالیست فرانسوی و سرمقاله نویس روزنامه لوموند در روایت تاریخ تنش زدایی بعد از دهه 1960 ترسیم کرد و امروز منطقه خاورمیانه و جامعه ایران در عرصه جامعه پذیری سیاسی و فرهنگ سازی بیش از همه به فهم و چاره جویی آن نیاز دارد.تا بدین طریق غیریت سازی و خشونت زایی به حاشیه رانده شده و صلح طلبی و مدارا جویی برکشیده شود.
  • مجتبی مقصودی
۲۴
آبان
برنامه همایش ملی اعتدال با مشارکت انجمن علوم سیاسی      سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با مشارکت انجمن علوم سیاسی ایران، انجمن جامعه شناسی ، انجمن تاریخ، و تعداد دیگری از نهادها و سازمان های دولتی و غیر دولتی همایش ملی اعتدال را در سالن همایش های کتابخانه ملی روز چهارشنبه 28 آبان از ساعت 8 تا 17 برگزار می نماید.      دکتر سید رضا صالحی امیری و دکتر محمد امین قانعی راد به ترتیب رییس شورای سیاستگذاری همایش و دبیر علمی این همایش یک روزه را بر عهده خواهند داشت. سخنرانان ویژه و کلیدی مراسم افتتاحیه حجت الاسلام و المسلمین سیدحسن خمینی، دکتر حسام الدین آشنا معاون رییس جمهور در امور فرهنگی، حجت الاسلام دکتر مرتضی جوادی آملی استاد حوزه و دانشگاه و دکتر شهیندخت مولاوردی معاون رئیس‌جمهور ایران در امور زنان و خانواده هستند.      پس از افتتاحیه، میزگرد های علمی همایش آغاز خواهد شد که در هر میزگردی بین 4 تا 5 سخنرانی انجام خواهد شد. میزگرد اول با عنوان "اعتدال در قرآن و اندیشه اسلامی" با مدیریت دکتر اشرف بروجردی، نشست دوم با عنوان "اعتدال در ادبیات و اندیشه ایرانی" به مدیریت دکتر شهاب الدین عادل، میزگرد سوم با عنوان "اعتدال و مسایل زنان" به مدیریت دکتر سوسن باستانی در صبح برگزار می شود.     در بعدازظهر از ساعت 14 سه میزگرد دیگر بصورت همزمان در سه سالن برگزار خواهد شد. در میزگرد چهارم "بنیان های نظری و جامعه شناختی اعتدال" با مدیریت دکتر محمد فاضلی، نشست پنجم "اندیشه و رفتار سیاسی اعتدال" با مدیریت دکتر مجتبی مقصودی، و میزگرد ششم با عنوان "رویکرد اعتدال و توسعه" با مدیریت دکتر محمد حسین شریف زادگان مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.    بر طبق برنامه اعلام شده در میزگرد پنجم، مهندس عباس عبدی، دکتر جعفر حق پناه، دکتر فائز دین پرست، دکتر شهناز صداقت زادگان و دکتر سید ابوتراب فاضل سخنرانی خواهند داشت.   از جمله سخنرانان برنامه نشست های صبح دکتر صادق آیینه وند، دکتر علی محمد حاضری، دکتر رضا ماحوزی، دکتر سید محمد علی دادخواه، دکتر زهرا شجاعی،دکتر شیرین احمد نیا و دکتر الهه کولایی هستند. سخنران اختتامیه نیز حجت الاسلام یونسی دستیار ویژه رییس جمهور در امور اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی خواهد بود.
  • مجتبی مقصودی
۱۸
آبان
کسب رتبه الف از سوی انجمن علوم سیاسی ایران در سال 1392 برای سومین سال متوالی    انجمن علوم سیاسی ایران در سال 1392 برای سومین سال متوالی موفق به کسب رتبه الف از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شد. کمیسیون انجمن های علمی ایران  در ارزیابی از فعالیت های سال گذشته انجمن که در دهم آبان سال جاری اعلام شد، با اعطاء 835 امتیاز انجمن علوم سیاسی ایران را در میان بیش از 300 انجمن حائز دریافت رتبه الف دانست. این امتیاز به نسبت سال 1391 حدود 28 امتیاز افزایش را نشان می دهد.     ضمن تبریک به همه اعضاء هیات مدیره، دست اندرکاران، اعضاء و علاقمندان، امید است در سال جاری و در سایه تدابیر دستیار ارشد وزیر امور خارجه دکتر محمد کاظم سجادپور به عنوان رییس هیات مدیره انجمن و نیز مساعدت همه علاقمندان به گسترش فعالیت های علمی این نهاد علمی، این جایگاه و امتیاز افزایش یابد.
  • مجتبی مقصودی
۱۱
آبان
سی و چهارمین شماره از پژوهشنامه علوم سیاسی منتشر شدمتن کامل مقالات این شماره و همچنین مقالات شماره های پیشین از طریق پایگاه اینترنتی پژوهشنامه علوم سیاسی به آدرس http://www.ipsajournal.ir   قابل دانلود است.در این شماره می­خوانید:1معنا و مقام سیاست در مکتب جعفریاصغر افتخاری؛ کسری صادقی زاده2تحلیل و سنخ شناسی تفکر سیاسی در تاریخ معاصر ایرانغلامرضا خواجه سروی؛ جواد قربانی آتانی3مفاهیم، کارگزاران و سامان سیاسی در شاهنامه‌ی فردوسیوحید سینایی؛ محمد خطبایی قوژدی4کودکانه های سیاسی صمد بهرنگیسید جواد طباطبایی؛ نگین نوریان دهکردی5اسلام بر دو راهی خشونت و مسالمت ریشه یابی تفسیرهای غیر مسالمت آمیز از اسلامعلی اکبر علیخانی6جدال‌های الهیاتی در عالم قدیم و پدیدار شدن روشنفکری در ایرانمحمدجواد غلامرضا کاشی؛ مهدی کاظمی زمهریر7مطالعات فقهی امنیتنجف لکزایی8بازتاب منازعه هویتی در ابزارهای فرهنگی مطالعه اسکناس‌های ایرانی دوره پهلوی دوم و جمهوری اسلامیمهدی نجف زاده
  • مجتبی مقصودی
۰۶
آبان
بشیریه: بومی سازی، درونی سازی و کاربردی سازیگفتگو با مجتبی مقصودیمهرنامه، سال پنجم؛ شماره 38، مهرماه 1393، ص50 و 51 دکتر بشیریه یکی از مولفان و مدرسان اصلی جامعه شناسی سیاسی در ایران پس از انقلاب بوده اند. فکر می کنید وضعیت این علم در ایران امروز چگونه است و دکتر بشیریه چه تاثیری روی آن گذاشته اند؟     اجازه می خواهم با رویکردی انتقادی نسبت به سوال شروع کنم که مفهوم و جهت گیری تقلیل گرایانه ای در بطن آن نهفته است. بشیریه تنها یکی از مولفان و مدرسان اصلی جامعه شناسی سیاسی در ایران پس از انقلاب و تنها در محدوده ی دانشگاه نبود. جامعه شناسی سیاسی در ایران به مثابه یک علم، مدیون اندیشه های دکتر حسین بشیریه است. بشیریه تجسم تمام نمای جامعه شناسی سیاسی مدرن در ایران است. مانایی، پایایی و تاثیر سنت فکری و مطالعاتی بشیریه در حوزه جامعه شناسی سیاسی ایران و در سطح کشور، همچون اندیشه های مارکس در سطح جهان است که نه تنها موافقان و موافقان بر جایگاه اندیشه ای و قوت و پایگاه علمی آن اذعان دارند و بخش زیادی از اندیشمندان بعد از مارکس و حتی تا کنون بر له و یا علیه وی قلم فرسایی کرده اند . بلکه، تاثیرگذاری این اندیشه در پرورش نسلی از پرورش یافتگان علوم سیاسی و علوم اجتماعی انکار ناپذیر است. در مورد جامعه شناسی سیاسی ایران نیز چنین است. اصولا مگر می شود از جامعه شناسی سیاسی ایران سخن راند ولی آثار بشیریه را از قلم انداخت.   بشیریه در پیوند نظر و عمل، اندیشه ورزی و سیاستگذاری گام های موثری برداشت و کمتر دانشجو و پژوهشگر حوزه سیاسی – اجتماعی که حداقل مطالعاتی داشته باشد، می تواند نقش این استاد گرانقدر را نادیده بگیرد. چارچوبه های نظری و مفهومی بشیریه و الگوهای اندیشه ای وی همچنان در اکثر کلاس های دانشگاهی تدریس می شود. به نظر من جامعه شناسی سیاسی در ایران بدون بشیریه رشته ای ناتمام و ابتر محسوب می شود.     برخی معتقدند جامعه شناسی سیاسی به مانند دیگر علوم اجتماعی با سابقه فرهنگی و تمدنی ایران نسبتی ندارد و به طور مشخص  اصطلاحات جامعه شناختی مانند چپ و راست و طبقه متوسط و  ایدیولوژی های سیاسی  گویای اوضاع اجتماعی و فرهنگی ایران نیست. فکر می کنید دکتر بشیریه تا چه اندازه توانست این دانش را در ایران بومی کند؟     واژه "برخی" مفهومی کلی و بدون هویتی است. ادبیات نفی و سلبی، کلی گویی هایی بدون بنیان های علمی چاره تحلیل، تفسیر و تبیین های جامعه شناسی سیاسی نیست. بدوا مشخص نماییم مشکل ما آیا بشیریه و اندیشه های وی است و یا علمی به نام جامعه شناسی سیاسی؟!  جدای از این نکته که حتی جامعه شناسی سیاسی در تاریخ فرهنگی ایران دارای ریشه های تاریخی است؛ سنت گفتگو و نقد علمی را در این عرصه کارساز می بینم. برخی مفاهیم نظیر نیروها و گروه های اجتماعی، یا به نقل از شما دقیقا همین اصطلاحات چپ، راست، طبقه متوسط سنتی و جدید، احزاب و گروه های ذینفوذ را چه بنامیم که گویای محتوی، مضمون، هویت و ساختار و واقعیت وجودی آنها باشد؟  فراموش نکنیم جامعه شناسی سیاسی با نیروها و گروههای اجتماعی، مفهوم و گونه شناسی دولت، مفاهیم، مسائل و پارادایم ها ...پدیده های اجتماعی، مناسبات و روابط اجتماعی و مطالعات روش شناسی، رویکردی، نظری و آینده پژوهانه سروکار دارد و دقیقا با همین ابزارها می توان جامعه ایران را فهم کرد. قطعا بومی سازی، غنی سازی، کاربردی سازی  درونی سازی از طریق فهم و کاربست انتقادی حاصل خواهد آمد و سهم بشیریه در این عرصه ارج نهادنی است.    از مهمترین دغدغه های دکتر بشیریه در دهه هفتاد «گذار به دموکراسی» بود. این در واقع، تعیین یک سرفصل برای علوم سیاسی بود که دانشجویان زیادی را هم از خود متاثر کرد؟ فکر می کنید گذار به دموکراسی هنوز هم به عنوان موضوع علوم سیاسی دارای اهمیت است؟    گذار به دموکراسی به ویژه برای کشورهای در حال توسعه امری مهم، حیاتی و گاه با سرنوشت سیاسی و آینده حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورها همبسته است. در این عرصه دو رویکرد کلان وجود دارد. سنت جامعه شناسی سیاسی کلاسیک، گذار به دموکراسی را یک پروسه طولانی مدت می داند. دموکراسی ماندگار محصول تجربه ی تاریخی، تمرین دموکراسی، همزیستی قانونمند و بستر سازی های فرهنگی- روانی و آموزشی، اجتماعی و اقتصادی است. در این سنت درونزا؛ آموزش، تمرین دموکراسی و پذیرش، به رسمیت شناختن و شناسایی دیگری از هر دین، مذهب، نژاد، قوم و قبیله و آیینی به مثابه یک ارزش از جایگاه ویژه ای برخوردار است و حقوق شهروندی بدنه و جوهره اصلی دموکراسی را تشکیل می دهد. تجربه دموکراسی های اروپایی بهترین مثال در این عرصه است.    جامعه شناسی مدرن با تکیه بر نهادسازی های نوین راه میان بر را ترویج و توصیه می نماید. روایتی که در افغانستان و عراق در حال تجربه شدن است و ارزیابی توفیق و یا عدم توفیق آن نیازمند زمان بیشتری است. در این نحله نهادگرایان نوین این نظر را مطرح می نمایند که با نهادسازی و ساختارسازی های مردم سالارنظیر؛ تدوین قانون اساسی، نهاد پارلمان، نظام حزبی، مکانیزم های قانونی و شفاف پیکارهای سیاسی، استقرار نهادهای نظارتی و کنترلی شرایط لازم برای همکاری و تعامل گروه های سیاسی – اجتماعی مهیا خواهد شد و فرایند چند سده ای در کوتاه مدت قبل و گاه به شکل برونزا حصول خواهد بود. آنچه با قاطعیت می توان بیان نمود این است که فارغ از هرگونه رویکردی گذار به دمکراسی برای کشورهای در حال توسعه با مشروعیت نظام های سیاسی و کارآمدی و مقبولیت همبسته است. اگر دکتر بشیریه در دهه 1370 با آینده اندیشی موضوع گذار به دموکراسی را به عنوان دغدغه جامعه شناسی سیاسی ایران مطرح کرد، این موضوع در حال حاضر در سطح خاورمیانه تبدیل به یک اپیدمی و در میان اکثر طبقات و اقشارموضوعی فراگیر شده است. از تونس تا مصر، لیبی، سوریه و یمن متاثر از این مطالبه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی اند. علیهذا، امیدوارم در برنامه ریزی جدید آموزشی رشته علوم سیاسی، این سرفصل مهم مغفول نیفتد و آن چنان که شایسته و بایسته است به آن، حداقل با رویکرد انتقادی بدان پرداخته بشود و صد البته جا دارد از نقش و جایگاه دکتر بشیریه در گسترش ادبیات گذار به دموکراسی، به ویژه به جهت بومی سازی، درونی سازی، کاربردی سازی و کمک به امر سیاستگذاری در ایران و از جمله تاثیر ان در اجرای قانون شوراها و تدوین پیش نویس قانون شهروندی تجلیل شایسته ای به عمل آید.    نظریه گذار به دموکراسی دکتر بشیریه بسیار متکی به نقش نخبگان در فرایند گذار به دموکراسی بود. نظر شما در این باره چیست؟ اتفاقات چند سال گذشته ایران این نوع نگاه را تائید نکرده است؟   هر چند در کلیت موضوع با شما موافقم و منطقی است و آرزو دارم  که از نخبه سالاری در فرایند گذار به دموکراسی به عنوان حاملان اصلی و پیشگامان این عرصه عبور کنیم و هر فردی به عنوان شهروند مسئول دغدغه محور، سهمی در این فرایند را بر عهده بگیرد؛ ولی چه باید کرد که نمی توان نقش نخبگان سیاسی- اجتماعی و فرهنگی را نادیده گرفت. آنچه در پرسش شما کلیدی است و بنده با آن موافقم: تضعیف طبقه متوسط نخبه گرا در طول 8 ساله گذشته است که عملا با افول وضعیت اقتصادی، کاهش سطح درآمدی؛ استقلال و توانمندی اقتصادی خود را تا حدودی از دست داده است و از اعتماد به نفس گذشته خود در تقویت فرایند گذار به دموکراسی تا حدودی فاصله گرفته است. هرچند با همه ی این ملاحظات این طبقه و این نخبگان همچنان بخت و نقش اول را در گذار به دموکراسی ایفاء خواهند کرد.
  • مجتبی مقصودی