دکتر مجتبی مقصودی

دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی


دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

طبقه بندی موضوعی
بایگانی
آخرین نظرات

۲ مطلب در آبان ۱۳۹۱ ثبت شده است

۱۵
آبان

(این مقاله قبلا از سوی نگارنده - مجتبی مقصودی- در دوماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 149، 150- بهمن و اسفند 1378 منتشر شده بود و مجددا در سایت آذری ها http://www.azariha.org/ مورد بازنشر قرار گرفت.

این مقاله علیرغم گذشت 22 سال از نشر اولیه از انسجام ساختاری و قوت استدلال و تحلیل برخوردار است.)  

 

نظریه استعمار داخلی و توسعه ناموزون در تحلیل منازعات قومی 

مجتبی مقصودی

 

     منازعات قومی در سطح جهان پس از یک دوره روند نزولی، از دهة 1980 شتاب جدیدی یافت. اگر فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و یوگسلاوی را اوج ستیزه‌های قومی در آخرین دهة سدة بیستم بدانیم، بسیاری از پژوهشگران و اندیشمندان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی از منظر خاص خویش سعی در تحلیل و تبیین این درگیری‌ها داشته‌اند. دست‌اندرکاران رشتة اقتصادی سیاسی نیز در جهت درک چرایی بروز این بحران‌ها نظریات گوناگونی از جمله نظریة «استعمار داخلی»، نظریة «توسعة ناموزون و نابرابری‌های منطقه‌ای»، نظریة «گزینش عقلانی» و ‌نظریة «مرکز ـ پیرامون» را مطرح کرده‌اند که در این جا به دو نظریة اول می‌پردازیم و در فرصتی دیگر دو نظریة بعدی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

نظریة استعمار داخلی

 

    نظریه‌پردازان استعمار داخلی(١) در تئوریزه کردن مباحث و نیز تعمیم روابط نابرابر میان استعمارگران و مستعمرات به حوزة مناسبات داخلی، وامدار اصطلاح «استعمار» به معنای کلی و کلاسیک آن می‌باشند. استعمار در مفهوم کلاسیک، ناظر به استعمار داخلی با گسترش‌طلبی‌های اروپایی‌ها در سرزمین آسیایی، آفریقایی و آمریکایی بوده که از قرن پانزدهم آغاز شده و عملاً اقتصاد و سیاست جهانی را تحت تأثیر قرار داده است.(٢) استعمارگران اروپایی اعم از پرتقالی، اسپانیایی، بلژیکی، هلندی، انگلیسی و فرانسوی از راه غلبه، کاربرد زور و خشونت با تحت انقیاد در آوردن مردمان بومی، محدود کردن تحرک اجتماعی و سیاسی و تحقیر فرهنگی آنها و استقرار روابط مهتر ـ کهتری، به استثمار مردمان بومی و غارت مواد خام سرزمین‌های یاد شده پرداختند و با فتح بازارهای محلی، روند انقلاب صنعتی و توسعة اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در کشورهای خود را سرعت بخشیدند.(٣)

  • مجتبی مقصودی
۰۵
آبان
در آستانه عید سعید قربان، اولین دفتر منطقه ای انجمن علوم سیاسی ایران با حضوراعضاء هیات مدیره انجمن علوم سیاسی در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی – واحد تبریز، در چهارم آبان ماه 1391 افتتاح شد. در افتتاح دفتر شمال غرب انجمن علوم سیاسی ایران علاوه بر دکتر قاسم افتخاری، دکتر مجتبی مقصودی، دکتر حسین سلیمی و دکتر طاهره ابراهیمی فر به عنوان هیات مدیره انجمن؛ دکتر مهدی زاده (مدیر گروه علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات تبریز)، دکتر سرمست (مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور تبریز)، دکتر عزیزجوان پور رییس قبلی واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، حجت الاسلام کمال خداده رییس کتابخانه مرکزی تبریز و جمعی از اساتید، پژوهشگران و دانشجویان استان نیز حضور داشتند.     این دفتر که به صورت پایلوت راه اندازی شد مسئولیت آغاز فعالیت های علمی- پژوهشی و ظرفیت سازی و تعمیق دانش سیاست  به مثابه یک علم را در سه استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل در هماهنگی با دفتر تهران بر عهده خواهد داشت. مسئولیت موقت این دفتر در حال حاضر به آقای دکتر مهدی زاده سپرده شد تا تمهیدات لازم برای جذب استادان و فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و بالاتر از کل دانشگاه های سه استان را در این دفتر پیش بینی و اجرایی نماید.      مسئولین انجمن علوم سیاسی ایران امیدوارند، این گام مهم و اولیه، درمراحل بعد با تثبیت و تصویب از سوی مجمع عمومی قرین شود و بدین ترتیب به یکی از اهداف انجمن در گسترش فعالیت های علمی، آموزشی و پژوهشی در اقصی نقاط کشور جامعه عمل پوشانده شود.     شایان ذکر است که ساعاتی قبل از افتتاح دفتر شمال غرب، اعضاء هیات مدیره انجمن در نشستی علمی با عنوان " تحلیل تحولات خاورمیانه" با حضور در جمع کثیری از اساتید، دانشجویان، علاقمندان و اصحاب رسانه های محلی به ارائه سخنرانی و سپس پرسش و پاسخ پرداختند. قبل از آغاز سخنرانی ها نماهنگ زیبایی از فعالیت های 9 ساله انجمن و گزارشاتی از سوی دکتر مجتبی مقصودی رییس انجمن علوم سیاسی و آقای مهدی زاده رییس گروه علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تبریز ارائه شد.
  • مجتبی مقصودی