پژوهش های قاجار شناسی در ممالک محروسه
نخستین شماره نشریه ممالک محروسه ویژه پژوهش های قاجاریه شناسی با 9 مقاله منتشر شد.
این نشریه که به صاحب امتیازی، مدیر مسئولی و سردبیری دکتر محسن خلیلی استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد است هر شش ماه یک بار به زیور طبع آراسته می شود.
هیئت تحریریه این مجله، عمدتاً جزو اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد هستند.
ممالک محروسه ایران اصطلاحی سیاسی و اداری است که در عهد صفویه و قاجاریه و تا اواخر دوران قاجار در مکاتبات اداری ایران رایج بودهاست. کاربرد این اصطلاح چند سال بعد از استقرار مشروطیت ادامه داشت ولی حدود سال ۱۳۳۰ ه.ق با گسترش ناسیونالیسم این اصطلاحات و اصطلاحات موازی که بطریقی مفهوم عدم تمرکز و خودمختاری را القا میکردند بطور کلی از قاموس فرهنگ سیاسی ایران حذف شدند. این اصطلاح از ترکیب دو اصطلاح «ممالک محروسه» و «ممالک ایران» که بعد از دوره ایلخانان مغول در ایران رواج داشتهاند تشکیل شدهاست.
در شماره نخست این فصلنامه که ویژه بهار و تابستان 94 است مقالاتی چون مولفههای ادبیات حماسی در نخستین جهادیههای روزگار قاجار، دشواره هویت در روایت صادق خان مستشارالدوله از مشروطیت، نشانگان فروپاشی دودمان قاجار در هفت متن ادبی و تابوی سیاسی در سه روزنامه صوراسرافیل، قانون و کاوه قابل ملاحظه است.بخشی از مقدمه ی محسن خلیلی سردبیر نشریه:ما در آغاز راه هستیم. نیاز به کمک داریم. برای بهْترشدن راه بسیار داریم و کار بسیار. شمارهی نخستِ ممالکِمحروسه را، پایهیِ داوری قرار ندهید. نوشتارهای این شماره را بخوانید. کاستی و کژی دیدید دریغ نکنید و بنویسید. سخن بر سرِ برتری و اشرافِ یکی از رشتههای موجود در علوم انسانی، بر رشتهی دیگر نیست. در این مجله، نه تاریخ و نه علوم سیاسی و نه جامعهشناسی، هیچْکدام، کرسیْنشین نیستند. ممالکِمحروسه میخواهد بر محورِ دودمانِ قاجار، آشتیدهندهی همهی دانشهای موجود در گسترهی علوم انسانی باشد؛ بنابراین، پذیرایِ نوشتارها و جُستارهای شما پژوهشْگران است. اگر دربارهی موضوعیْ از انبوهْموضوعاتِ پژوهشیِ موجود در زمینهی قاجاریهشناسی، دغدغهای دارید و پرسمانی(مسأله) در ذهنِتان شکل گرفته است، دستْبهقلم شوید، در بندِ ظرایفِ روششناختی نباشید و از اسطورهی چارچوب بیرون بزنید. قیام کنید علیه معیارهایِ دستوپاگیرِ روششناسانه. ممالکِمحروسه نمیخواهد زینتِ قفسهها باشد و زندانیِ فُرم. مستند و مستدلّ بنویسید و از عیبجوییهایِ همهْگاهیِ افسانهی پوزیتیویسم نهراسید. بدونِ تعارفْ منتظریم.