مقاله: جایگاه هویت در پایان نامه های دانشجویی

مجتبی مقصودی

فصلنامه مطالعات ملی؛ ش31، سال هشتم، شماره 3، 1386: 98 - 81 

چکیده :با درک اهمیت و جایگاه «هویت» در مناسبات اجتماعی و تعاملات گروهی و با توجه به موقعیت بین رشته‌ای این مفهوم، این پژوهش درصدد است تا جایگاه موضوع و مفهوم هویت را درعناوین پایان‌نامه‌های مقطع کارشناسی ارشد و دکتری علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه‌های دولتی شهر تهران، در قالب بررسی کمّی و استقرایی، مورد شناسایی قرار دهد و از این‌رو، به این پرسش اساسی می‌پردازد که چه تعداد از پایان‌نامه‌های دانشجویی مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه‌های دولتی شهر تهران، به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم، موضوع هویت را در عناوین و در دستور مطالعات خود داشته‌اند؟

در انجام این پژوهش، از روش و تکنیک تحلیل محتوا و در جمع‌آوری اطلاعات، از تمام‌شماری از 700 عنوان پایان‌نامه از 8 دانشگاه و مرکز آموزشی دولتی مستقر در شهر تهران استفاده شده و برای فهم بهتر موضوع، از دو مدل مفهومی بهره گرفته شده است. در مدل مفهومی اول، هویت به مثابه متغیری وابسته و متأثر از عناصر و مؤلفه‌های هویت‌ساز اعم از محیط داخلی و خارجی و در مدل مفهومی دوم، هویت به عنوان متغیری مستقل با طیف وسیعی از کارکردها و برون‌دادهای هویتی مورد توجه قرار گرفت. به کارگیری مفهومی موسع از هویت، منتج به این جمع‌بندی شد که حدود 40 درصد از پایان‌نامه‌ها، کم‌وبیش، موضوع هویت را در دستور کار خویش داشته‌اند. در برداشت مضیق و معطوف به صرف واژه «هویت»، تنها 6 عنوان پایان‌نامه و قریب به  یک درصد از مفهوم مذکور بهره گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها: هویت، پایان‌نامه دانشجویی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، تحلیل محتوا