آموزه های فکری دکتر سید علی اصغر کاظمی

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

در مراسم یادبود دکتر سید علی اصغر کاظمی

18 فروردین 1400

 

در ابتدای سال نو و در اولین روز بهار 1400جامعه علمی ایران و پیروان علم ورزی اخلاقی و ایران دوستان اندیشمند بزرگی را از دست دادند که پر کردن جای وی کاری دشوار است. به خانواده محترم، دانشجویان، همکاران و علاقمندان تسلیت عرض می نمایم.

بنده افتخار آشنایی از سه دهه قبل با مرحوم آقای دکتر کاظمی را دارم. از اوایل دهه1370 در مقطع کارشناسی ارشد و در مقطع دکتری مشاور رساله دکتری بنده بودند. تمرکزم در حوزه مطالعات قومی محصول اجازه و تشویق آقای دکتر کاظمی بوده است که به عنوان پژوهش کلاسی ارائه بدهم و سپس این حوزه را ادامه دادم.

اهل ذوق و هنر بودند: در عین دیسیپلین علمی؛ سرشار از ذوق: نقاشی، شعر، خطاطی، نقاشی و موسیقی کلاسیک ایرانی (ردیف‌های سنتی) با سازهای ویلن، تار، سه تار و سنتور

 

آموزه های زنده یاد دکتر کاظمی

1-اخلاق علمی و علم اخلاقی، چراغ راهنمای مطالعات علمی و چارچوبه های پژوهشی ایشان رعایت اخلاق و موازین علمی بود. عدول ناپذیر بودند. گهگاه دانشجویانی به واسطه پُست و مقام قصد زیر دررویی از مسئولیت های محوله کلاسی داشتند برخورد می کرد.بدین لحاظ سلامت اخلاقی و علمی از ویژگی رفتاری و علمی این استاد فرهیخته بود.

2-دیسیپلین در جامعه ای که عملا یل بودگی و رها بودگی، مسئولیت ناشناسی و باری به هر جهتی بیش از پیش در حال گسترش هست. دیسیپلین یا خود انضباطی، سخت گیری، دقت نظر از جمله ویژگی های استاد بود.

3-گستره دانش و تسلط علمی آقای دکتر مثال زدنی بود. بخش اعظم وقت استاد صرف علم ورزی بود.

 

کتاب ها و گرایشات استاد (منظومه فکری دکتر کاظمی)

(آثار استاد مهجور ماند) برای آشنایی مخاطبان جوان این جلسه. جا دارد این آثار مجددا بازخوانی شود.(ضرورت بازخوانی)

اجزاء منظومه ی فکری استاد: در واقع این سه ضلعی مطالعاتی یا مثلث مطالعاتی- پژوهشی سازه ی اندیشه ای و منظومه ی فکری استاد را تشکیل داده و مکمل یکدیگر در این منظومه اندیشه ای بوده اند.

منظومه فکری آقای دکتر بیشتر در حوزه روابط وحقوق بین الملل، مدیریت و روش شناسی داشت.

برای فهم پذیر کردن مسائل ساری و جاری و به روز در جامعه ایران و سطح جهان دست به قلم برد: "اخلاق و سیاست" ، "بحران جامعه مدرن"، "بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی در ایران معاصر"، "جهانی شدن فرهنگ و سیاست"، "پایان سیاست و واپسین اسطوره"

در حوزه روش: کتاب های "روش و بینش در سیاست"  و نیز کتاب "سیاست سنجی"، "هفت ستون سیاست" (روشها و رهیافت های متنوع شناخت سیاست از ابعاد و دیدگاه های مختلف)

در حوزه روابط بین الملل: روابط بین‌الملل در تئوری و عمل(برنده دوازدهمین دوره جایزه کتاب سال 1373)، نقش قدرت در جامعه و روابط بین‌الملل، نظریه همگرایی در روابط بین‌الملل، دیپلماسی نوین در عصر دگرگونی در روابط بین‌الملل، زنجیره تنازعی در سیاست و روابط بین‌الملل

در حوزه مدیریتی و سیاستگذاری :  مدیریت بحرانهای بین‌المللی، مدیریت سیاسی و خط مشی دولتی

در کنار اضلاع سه گانه، روح و رویکرد حاکم بر مطالعات و پژوهش های سید علی اصغر کاظمی متمرکز بر پیوند

حضور شادروان در این حوزه های چند دستاورد مهم و چند نکته با اهمیت به همراه داشت:

• ایران دوست، آزاده و دغدغه های ایران گرایانه داشت.(سراسر زندگی کاظمی دغدغه ایران بود)
• می توان در عین نزدیکی به قدرت، از قدرت دوری کرد وکژکارکردی سامان سیاسی در ایران را آسیب شناسی کرد.
• می توان در عین دیسیپلین علمی؛ سرشار از ذوق و هنر بود نقاشی، شعر، خطاطی، نقاشی و موسیقی کلاسیک ایرانی (ردیف‌های سنتی) با سازهای ویلن، تار، سه تار و سنتور

 

همچنان که همکار محترم آقای دکتر سیدعلی طباطبایی فرمودند: دکتر کاظمی از جمله  اساتید برجسته کشور بودند که "پرنسیپ " کاری خود را با چیزی معاوضه و مبادله نکرد و در هیچ مزایده و مناقصه فکری شرکت ننمود.  و غم انگیز تر  اینکه هیچ رسانه‌ای در خصوص درگذشت شخصیتی که شش دهه به  کشورش خدمت کرد چیزی نمی‌گوید و "سکوت " تنها صدای بلندی است که گوشها را می آزارد.  و در چنین فضایی است که می‌توان  "دونان" را  "دانایان "  به جامعه قالب کرد. 

 

برگزار کنندگان: انجمن علوم سیاسی ایران، انجمن علمی مطالعات صلح و خانه اندیشمندان علوم انسانی

https://ipsan.ir/2021/04/05/%d9%85%d8%b1%d8%a7%d8%b3%d9%85-%d9%85%d8%ac%d8%a7%d8%b2%db%8c-%db%8c%d8%a7%d8%af%d8%a8%d9%88%d8%af-%d8%b4%d8%a7%d8%af%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%af-%d8%af%da%a9%d8%aa%d8%b1/

 

انجمن علوم سیاسی ایران با مشارکت پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار می نماید:   دعوت به شرکت در نشست علمی ایران  و صلح و امنیت بین المللی و منطقه ای   سخنرانان: دکتر محمد رضا سعید آبادی: حکمرانی و امنیت جهانی؛ بررسی تعاملات ایران در سازمان های بین المللی دکتر محمد رضا دهشیری: حل و فصل بحران سوریه؛ شاه کلید صلح و امنیت منطقه ای                            دکتر مجتبی مقصودی: صلح از منظر علوم سیاسی؛ جای خالی مطالعات صلح در ایران                              دکتر محمد جواد حق شناس: صلح و امنیت منطقه ای در پرتو تعامل سازنده جمهوری اسلامی ایران          زمان: ساعت 16 تا 18 یکشنبه 25 اسفند 1392 مکان: پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه بلوار کشاورز ، خیابان نادری ، پلاک 8

آخرین نتایج یک نظرسنجی      وضعیت نابسامان پایان نامه های رشته های علوم سیاسی، روابط بین الملل، مطالعات منطقه ای و اندیشه سیاسی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری محمل یک نظرسنجی را در این تارنما را فراهم آورد که 104  نفردر این نظرسنجی شرکت کردند. فارغ از هرگونه اظهارنظری این نتایج را منتشر می سازیم. ضمن تشکر از شرکت کنندگان در این نظرسنجی، از همه علاقمندان به سرنوشت این حوزه دعوت می شود تا در این نظرسنجی شرکت نمایند. مهمترین آسیب پایان نامه های دانش سیاست متاثر از کدام عامل است؟ نظام آموزشی             46.15 درصد     (با 48 رای)      فضای نامساعد پژوهشی 16.35 درصد    (با 17 رای)                     فضای عمومی کشور    17.31 درصد     (با 18 رای)      اساتید راهنما و مشاور   12.5 درصد      ( با 13 رای)     دانشجو                     7.69 درصد      (با 8 رای) جمع شرکت کنندگان            104 نفر

دانشجویان دکتری در نشست دوستانه با مسئولین انجمن       مسئولین انجمن علوم سیاسی ایران عصر سه شنبه 27 تیرماه پذیرای دانشجویان دکتری از دانشگاه های مختلف تهران بودند. این نشست دوستانه که به منظوربهره مندی از ظرفیت ها و توان علمی- اجرایی دانشجویان دکتری و نیز در راستای دستیابی به اهداف، برنامه ها و تحقق کار جمعی پیش بینی شده بود پس از دو ساعت بحث و گفتگو و تبادل نظرخاتمه یافت.    این جلسه که با حضور سه عضو هیات مدیره و با خیرمقدم به دانشجویان آغاز گردید، پس از طرح مباحث مقدماتی و درخواست نقد و نظر و راهکارهای تقویت مشارکت از سوی رییس، نایب رییس و بازرس انجمن؛ دانشجویان دکتری دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی، شهید بهشتی، آزاد اسلامی و پژوهشگاه علوم انسانی به طرح نقطه نظرات خود در ارتباط با کم و کیف کارکرد فعلی انجمن و چشم انداز فعالیت آن پرداختند.    نشست عملا به دو بخش سازماهی شد؛ بخش اول شناسایی نقاط ضعف و قوت و آسیب شناسی فعالیت های انجمن از منظر دانشجویان دکتری بود که به صورت دوستانه، صریح و فارغ از تعارفات مطرح شد. در بخش دوم نشست راه های تقویت همکاری و بهره گیری از ظرفیت های دانشجویان دکتری در اداره سایت اطلاع رسانی انجمن به ویژه تولید اطلاعات ، فعال سازی بخش انگلیس سایت، انتشار خبرنامه الکترونیک، اختصاص برخی پنل ها درهمایش ها به دانشجویان دکتری و راه اندازی همایش دانشجویی، راه اندازی کمیته دانشجویان دکتری، حمایت از پروژه های مطالعاتی دانشجویی، پیوند با انجمن های علمی دانشگاه ها و اخذ پروژه های مطالعاتی و گسترش محدوده جغرافیایی همایش ها، کارگاه ها و دفاتر انجمن در شهرستان های مختلف کشور مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و تصویب شد با مشارکت دانشجویان دکتری علاقمند به این فعالیت ها، این ایده ها صورت عملیاتی بخود بگیرد. در خاتمه نشست مقرر شد در راستای عملیاتی کردن مصوبات این جلسه، در ماه رمضان نشست دیگری دانشجویان دکتری به صرف افطار در دفتر انجمن برگزار شود.

انجمن علوم سیاسی ایران به منظور بهره مندی از ظرفیت ها و توان علمی- اجرایی دانشجویان دکتری و نیز در راستای دستیابی به اهداف، برنامه ها و تحقق کار جمعی اقدام به برگزاری نشستی دوستانه و کاربردی در دفتر انجمن علوم سیاسی ایران در روز سه شنبه 27 تیرماه از ساعت 17 الی 19 می نماید. بدین وسیله از دانشجویان محترم رشته های علوم سیاسی، روابط بین الملل و مطالعات منطقه ای علاقمند به همکاری با انجمن در این نشست دعوت به عمل می آید.    ضمنا در صورتی که دفتر انجمن را از شرکت خود در نشست مطلع فرمایید، موجب امتنان خواهد بود. نشانی : خیابان انقلاب، بین خیابان دانشگاه و فخر رازی، خیابان لبافی نژاد، نبش کوچه انوری، پلاک 1 شماره های تماس:66974140 و66493412  و09126344673                                             روابط عمومی انجمن علوم سیاسی ایران

بسمه تعالیگروه تخصصی روابط بین الملل انجمن علوم سیاسی ایران و خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می نمایند:   نشست علمی " آسیب شناسی پژوهش رشته روابط بین الملل در ایران "       به اطلاع استادان، پژوهشگران و دانشجویان ارجمند می رساند؛ گروه تخصصی روابط بین الملل انجمن علوم سیاسی ایران با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی، نخستین نشست علمی خود را با نام "آسیب شناسی پژوهش رشته روابط بین الملل در ایران" در روز پنجشنبه 14 اردیبهشت ماه 1391 از ساعت 15 تا 18 در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می کند. بدین وسیله از علاقمندان برای شرکت در این نشست دعوت به عمل می آید.   سخنرانان این نشست: -          جناب آقای دکتر محمدکاظم سجادپور  (رابطه نظریه و عمل در روابط بین الملل)   -          سرکار خانم دکتر حمیرا مشیرزاده (پژوهش در روابط بین الملل ایران)   -          جناب آقای دکتر جلال دهقانی فیروزآبادی (اخلاق علمی در پژوهش های روابط بین الملل)   -          جناب آقای دکتر حسین سلیمی (متون ایرانی روابط بین الملل)   نشانی: خیابان کریم خان زند، خیابان استاد نجات الهی، نبش خیابان ورشو، بوستان ورشو، خانه اندیشمندان علوم انسانی نشانی الکترونیکی دبیرخانه: int.politics@hotmail.com

پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوم، شماره 5، زمستان 1385: 152 - 143 مجتبی مقصودی چکیده:در گونه‌شناسی پژوهش‌های علمی رساله‌ها یا پایان‌نامه‌های تحصیلی یکی از مهمترین انواع پژوهش‌ها محسوب می‌شوند. هر دانشجوی مقطع کارشناسی ‌ارشد و دکترا در پایان‌ دوره‌های آموزشی عهده‌دار تدوین رساله‌ای است که پس از انتخاب موضوع و ارائه طرح نامه به گروه آموزشی مربوطه و طی پروسة علمی ـ اداری - به‌خصوص تصویب عنوان در شورای پژوهشی دانشکده- توسط دانشجو جنبة عملیاتی و رسمی به خود می‌گیرد و در‌نهایت پس از تهیه و تدوین، در جلسه‌ای به طرح و دفاع از یافته‌ها و نتایج خود می‌پردازد.علی‌رغم طیف وسیع و گسترده‌ای از پرسش‌ها که در ارتباط با پایان‌نامه‌های دانشجویی قابلیت طرح و بررسی دارد، این پژوهش به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش محدود و در‌عین‌حال مهم است که: «به لحاظ تنوع و فراوانی موضوعی، عناوین پایان‌نامه‌های دانشجویی از چه وضعیتی برخوردار است؟» بدین ترتیب در اثنای پژوهش مشخص خواهد شد چند درصد از رساله‌ها به مسائل ایران و چند درصد به مسائل دیگر کشورها می‌پردازند، تمرکز بر مباحث انتزاعی، نظری و اندیشه‌ای تا چه حد است و چند درصد از موضوعات کاربردی‌تر به نظر می‌رسند؟ هم‌پوشانی، شباهت و تکرار عناوین پایان‌نامه‌ها تا چه میزانی است و در چه حوزه‌‌هایی خلأ وجود دارد؟فرضیة اصلی  این پژوهش آن است که: «به‌رغم دقت‌ِ نظر مسئولین و مراجع علمی صلاحیت‌دار (مدیران گروه‌ها، شورای پژوهشی، اساتید راهنما و مشاور) در تأیید و تصویب عناوین پایان‌نامه‌های دانشجویی، بخش قابل‌ توجهی از رساله‌ها با دورافتادگی از واقعیات و نیازهای سیاسی-اجتماعی جامعه و کشور، جنبة غیرکاربردی داشته و تکرار و هم‌پوشانی از‌جمله نکات قابل طرح در عناوین پایان‌نامه‌های دانشجویی محسوب می‌شود؛ هر‌چند در پژوهش پیمایشی، این فرضیه مورد تأیید قرار نگرفت.به لحاظ روشی و به تناسب نوع تحقیق و ماهیت پژوهش، در جمع‌آوری اطلاعات از روش استقرایی بهره گرفته شده است. از میان جامعة آماری یا رساله‌های دو مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دستمایة این پژوهش نمونه‌گیری تصادفی از 700 عنوان پایان‌نامه می‌باشد. محدودة زمانی عناوین پایان‌نامه‌ها بین سال‌های 1385-1370ه‍.ش و محدودة مکانی از 8 دانشگاه و مرکز آموزشی دولتی مستقر در شهر تهران شامل: دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس، امام صادق(ع)، علامه طباطبایی، تربیت معلم، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی انتخاب شده است.واژه‌های کلیدی: پایان نامه، کارشناسی ارشد، دکتری ، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل  

چکیده مقالات همایش: وضعیت پژوهش در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل در ایران، تهران، انجمن علوم سیاسی ایران، اردیبهشت 1388،ص 62                                                                                                                                            مجتبی مقصودی                                                   "اعتماد" به مثابه مفهومی سنتی  و "اعتماد اجتماعی" به عنوان مفهومی مدرن و برآمده  و برآیند  دوران مدرنیته ، زمینه ساز همکاری داوطلبانه وهمدلانه  میان اعضاء جامعه بوده و از مولفه های توسعه و مشارکت  اجتماعی و از اجزاء سرمایه اجتماعی محسوب می شود.   تصور و انتظار اتوپیایی از جامعه علمی و فضای پژوهشی کشور و از جمله رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل ایران بدون در نظر گرفتن ملاحظات فرهنگی،تجربه تاریخی و واقعیات سیاسی- اجتماعی و اقتصادی امری خطا است. با چنین پیش فرضی پژوهش های مشترک در این دو رشته دانشگاهی به لحاظ کمیت،کیفیت، تنوع و اثربخشی چنانکه باید وشاید از سطح مناسبی برخوردار نیست.اگرچه در سال های اخیر به دلایل برونزا   و سیاست گذاری های آموزشی و متاثر از افزایش فارغ التحصیلان دوره های تحصیلات تکمیلی و استخراج مقاله از درون برخی پایان نامه ها و سفارش برخی پروژه ها از سوی نهادهای دولتی، به لحاظ کمی از روندی رو به رشد برخوردار گردیده است ، ولی هنوز پژوهش های مشترک میان صاحبنظران و کارشناسان این دو رشته علمی به مثابه فعالیتی غیر انفرادی(بعضا دو یا چند نفره) ، داوطلبانه ، جدی و مساله محور ، اثربخش، برنامه ریزی شده ، با تقسیم کارمشخص و منافع مادی و معنوی مشترک و دو سویه کمتر محلی از اعراب دارد.     از جمله دلایل بروز چنین وضعیتی ، فقدان تعاملات شفاف ، درک نادرست  از منافع دو سویه ، فقدان حسن ظن و  نیز تجربیات شخصی ناخوشایند از برخی  رویکردها  و بهره برداری های ابزاری درهمکاری های مشترک ، معمای اعتماد را نه تنها  در عرصه پژوهش های علمی ، بلکه  در عرصه های صنفی و اجرایی این دو رشته رقم زده است. با در نظر گرفتن این واقعیت که اعتماد امری آموختنی است که در جریان جامعه پذیری در تجربه اجتماعی   می آموزند ؛ این مقاله به دنبال بررسی زمینه های بی اعتمادی و کم اعتمادی  به ویژه در میان پژوهشگران و صاحبنظران رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل ، به عنوان یکی از موانع همکاری های مشترک علمی است. در ادامه این مقاله تلاش خواهد کرد به برخی مکانیسم ، ابزارها  و راههای خروج  از این  وضعیت بپردازد.کلید واژه ها:اعتماد، اعتماد اجتماعی، علوم سیاسی، روابط بین الملل، پژوهش های مشترک