پیام سفر پاپ فرانسیس؛ تقویت جریانات صلح طلب و میانه رو در منطقه

انجمن علمی مطالعات صلح ایران

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

 در وبینار علمی

"دیپلماسی دینی در خدمت صلح"

به مناسبت سفر پاپ فرانسیس به عراق

چهارشنبه ۲۰ اسفند ۱۳۹۹  

 

 

رویکرد تحلیلی ام خوشبینانه، و خارج از رویکرد مرسوم رسمی و توطئه انگارانه و پیچیده سازی است و بدنبال موشکافی و پیدا کردن ردپای آمریکایی ها و اسراییلی ها و تحلیل های پیچیده نیستم

 

اول: چرا سفر رهبر کاتولیک های جهان به عراق مهم است؟

اکثر تحلیل گران از زوایایی سفر پاپ فرانسیس به منطقه خاورمیانه و به عراق را دارای اهمیت شمرده اند. سفر چهارروزه پاپ فرانسیس به عراق در شرایط همه گیری کرونا و درگیری ها در عراق از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و. از منظر داخلی برای دولت الکاظمی، اقلیم کردستان، شیعه و سنی، مسیحی، ایزدی، صابئین و در سطح نیروی داخلی و در سطح منطقه و بین المللی

 

دوم:  زائر صلح

تعدادی از ناظران سیاسی این سفر را به مثابه "سفر صلح" و پاپ فرانسیس را "زائر صلح" نام نهادند که از عراق دیدار و به بغداد، نجف، موصل و اربیل سفر کرده و دیدار هایی با رهبران دینی و مذهبی و به ویژه با مردم رنج دیده موصل و اربیل و دیدار تقریبا یک ساعته بی سابقه ای با رهبر شیعیان جهان آیت الله سیستانی داشته است.

 

سوم: قاب عکسی از دو رهبر دینی

در رسانه ها و شبکه های ارتباطی، تلویزیون ها و مطبوعات "قاب عکس دو نفره" موضوع و مضمون خیلی از یادداشت ها گردید.

پاپ فراتر از یک عالمی دینی یک دیپلمات با فیگورهای دیپلماتیک ابتکار عمل، خلاقیت، زمان شناسی و بهره گیری از تاکتیک های مختلف را در دستور کار قرار داد. دیپلماتی تمام عیار در ردای روحانی!

دنیای امروز دنیای برندسازی است. برندینگ پاپ و سیستانی در یک قاب عکس. هر دو مبادی آداب گفتگویی

این گفتگو بیش از آنکه صبغه مذهبی و دینی داشته باشد با "چاشنی سیاسی و دیپلماتیک" همراه بود.

دنیا دنیای ابتکار عمل هست. بهره گیری از همه ی امکانات موجود و متصور

 

چهارم: کارنامه پاپ فرانسیس:

 پاپ فرانسیس نسبت به رهبران قبلی و فعلی در میان مسیحیان کاتولیک "نوگرا" تلقی می شود.. حمایت از اقلیت های تحت ستم اعم از مسیحی، مسلمان، ایزدی، تجربه سفرهای قبلی او به میانمار، بنگلادش، ترکیه و مصر ( و اظهارات پاپ فرانسیس حمایت از مسلمان روهینگیایی در میانمار، ایغورهای چین، قبطی های مصر، مسیحیان و ایزدی ها

در هر سفری از جایگاه پاپ از نیروهای حاشیه ای که به نام دین و مذهب به حاشیه رانده شدند حمایت کرد و از دیپلماسی عمومی به نحو احسن بهره برد.

 

پنجم:چشم اندازهای سفر:

تقویت جریان صلح طلبی و مدارا جویی دینی- مذهبی..... در چهار دهه اخیر جریان اسلام افراطی و ستیزه جو از همه گروههای دینی مذهبی تقویت شده است. بعد از جریان آیت الله بروجردی در دهه 1960، این جریان را باید به فال نیک گرفت.

ورود پاپ به تقویت جریان صلح گرا در سطح جهان و خاورمیانه و ایجاد امیدواری هایی برای تقویت جریان میانه رو و معتدل در سطح منطقه، بدین لحاظ شاید بتوان این سفر را طلیعه دوره جدیدی  در منطقه دانست. هر چند ارزیابی شتابزده و زودهنگامی است.

در مقابل خشونت طلبان منطقه خاورمیانه را ناراحت کرد و به ایراد و بهانه جویی واداشت.

حمایت از اقلیت های دینی و مذهبی نظیر مسیحی ها و ایزدی ها با اعلام و تکرار نفی و محو خشونت و افراطی‌گری مذهبی

طلیعه و امید به کاهش تنش‌های فرقه‌ای در عراق

تلاش برای بازگردانندن یک میلیون مهاجر مسیحی عراق به موطن خویش که در طول بیست سال اخیر به دلیل

آغاز دور جدیدی از گفتگوی بین ادیان مفهوم صلح در جهان در عالیترین سطح

پاپ گفت: ''چقدر ظالمانه است کشوری که مهد تمدن ها بوده است باید مورد چنین هجوم وحشیانه ای قرار بگیرد، عبادتگاه های تاریخی ویران شوند و هزاران مسلمان، مسیحی و ایزدی کشته شوند یا به اجبار آواره شوند. ''

او ادامه داد:‌ ''ما امروز بر این دیدگاه تاکید می کنیم که برادری قوی تر از برادرکشی، امید قوی تر از نفرت و صلح قدرتمندتر از جنگ است. ''

 

ششم: مسئولیت رهبران دینی

نمی توان مسئولیت و جایگاه روحانی و دینی داشت ولی نسبت به این حجم از خشونت بی اعتناء بود و در کاهش آلام بشری متاثر عصبیت دینی، سهمی ایفاء نکرد. علیرغم آنکه خاورمیانه مهد ادیان ابراهیمی است و منطقا باید منطقه ای آرامش طلب و صلح جو باشد، منطقه جنگ 72 ملت شده است. نسبت به این سفر ارزیابی مثبتی وجود دارد . امید است دیگر رهبران دینی و به ویژه سنی و شیعی نیز سیگنال های مثبتی به این حرکت بدهند

 

هفتم: پیام سفر

آری به صلح

آری به ثبات

آری به گفتگو

آری به تعامل و همکاری

آری به دوستی

و "طلیعه شیفت پارادایمی "به صلح، دوستی، عفو و گذشت و ایثار در سطح منطقه و جهان

 

هشتم: درس هایی برای ما:

بهره گیری از ظرفیت های "دیپلماسی دینی" و کاربست ان در حوزه دیپلماسی عمومی و افکار عمومی برای اعتلای منافع ملی، درازمدت فارغ از عصبیت های محدود در راستای اصلاح ذهنیت های دنیا نسبت به ایران با کاربست این دیپلماسی و بهره گیری از ابتکار عمل های به موقع و هدفمند .

 

آدرس

https://ipsan.ir/2021/03/08/%d8%af%db%8c%d9%be%d9%84%d9%85%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%af%db%8c%d9%86%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ae%d8%af%d9%85%d8%aa-%d8%b5%d9%84%d8%ad/

 

 

 

شرط کارآمدی مجلس

(گزیده ای از یادداشتی به قلم دکتر مجتبی مقصودی در روزنامه ایران)

تهران- ایرنا-

وقتی از مسئولیت‌های مجلس سخن به میان می‌آید، اغلب بر دو بعد «قانونگذاری» و گاهی وظیفه «نظارتی» آن تأکید می‌شود؛ غافل از اینکه در کنار «قانونگذاری» و «نظارت»، عنصر «نمایندگی» را نباید فراموش کرد. به نظر می‌رسد که این عنصر در جامعه ما مغفول واقع شده است.روزنامه ایران در گزیده ای از یادداشتی به قلم مجتبی مقصودی، دانشیار علوم‌سیاسی و عضو سابق دفتر مطالعات‌ سیاسی مرکز پژوهش‌های مجلس، آورده است: 

۱- «مطالبه‌گری از مجلس چگونه باید باشد؟» این پرسشی است که شاید این روزها که به ایام انتخابات مجلس نزدیک می‌شویم ذهن بسیاری از تحلیلگران اجتماعی را به خود مشغول کرده باشد. واقعیت این است که «مطالبه‌گری از مجلس» ربط و نسبت وثیقی با عنصر «نمایندگی» پیدا می‌کند؛ یعنی تا زمانی که نمایندگان ما نتوانند نقش نمایندگی را ایفا کنند عملاً مطالبه‌گری از مجلس محقق نمی‌شود. وقتی از مسئولیت‌های مجلس سخن به میان می‌آید، اغلب بر دو بعد «قانونگذاری» و گاهی وظیفه «نظارتی» آن تأکید می‌شود؛ غافل از اینکه در کنار «قانونگذاری» و «نظارت»، عنصر «نمایندگی» را نباید فراموش کرد. به نظر می‌رسد که این عنصر در جامعه ما مغفول واقع شده است.واقعیت این است که نمایندگان مجلس، در کنار نمایندگی حوزه انتخابی خود، مسئولیت نمایندگی آحاد ملت را نیز عهده‌دار هستند. مطالبات محلی در عین حال که لازم است در حوزه‌ انتخابی دنبال شود، ولی اصل را باید بر جایگاه ملی گذاشت. از این رو، نمایندگان با توجه به مسئولیتی که دارند، باید در تمام دوران نمایندگی‌شان در برابر مردم و جامعه پاسخگو باشند و پاسخگویی‌شان صرفاً به دوران انتخابات محدود نشود و بعد از پایان انتخابات، حوزه انتخابی و موکلانشان را فراموش نکنند.

۲- مکانیسم‌های گزینشی در کارآمدی مجلس بسیار اثرگذارند؛ به این معنا که اگر به واسطه جنس خاصی از مکانیسم‌های گزینشی، مانع ورود نیروهایی شویم که امکان اجرایی‌سازی تعهدات را دارند، مجلس و مطالبه‌گری از آن را با مشکل مواجه خواهیم کرد. مادامی امکان مطالبه‌گری از نمایندگان مجلس محقق می‌شود که آنان در هنگام انتخابات به‌صورت فردی ثبت‌نام نکنند؛ بلکه احزاب لیست‌شان را ارائه کنند.اما تا زمانی که نظام انتخاباتی ما به احزاب بی‌توجه است و نمایندگان به صورتی فردی ثبت‌نام می‌کنند، عملاً دست مردم از نظارت جدی و مطالبه‌گری از مجلس کوتاه است؛ چرا که وقتی کاندیداها به‌صورت انفرادی برای نمایندگی مجلس شرکت می‌کنند و وعده‌هایی را در حوزه انتخابی‌شان ارائه می‌کنند؛ توده‌های مردم با توجه به فضای سنگین مشکلات اقتصادی، بیکاری و تورم و... در دوران انتخابات به نمایندگان رجوع می‌کنند با این امید که نمایندگان در آینده گرهی از کار آنان بگشایند و از این رو، عنصر «نمایندگی» به یک عنصر «واسطه‌گر» تقلیل داده می‌شود؛ و گاه از این هم فراتر رفته و به حق‌العمل‌کاری بدل می‌شود؛ به این معنا که در قبال کاری که نماینده انجام می‌دهد، درصدی هم سهم می‌برد!

۳- تا زمانی که ساز و کار انتخابات ما حزبی نشود، عملاً امکان مطالبه‌گری از مجلس برای مردم به‌صورت توده‌های پراکنده غیرقابل تصور است. مطالبه‌گری از مجلس و انتظار پاسخگویی از نمایندگان مجلس زمانی می‌تواند معنادارتر باشد که نمایندگان از دل فرآیندها و انتخاب‌های حزبی بیرون آمده باشند. از این رو، معتقدم، مجلس اخیر، در طول حیات نظام قانونگذاری در ایران کم‌اثرترین بوده است. در شرایط فعلی، عنصر «نمایندگی» در نظام قانونگذاری ما ابتر و به تعبیری ناکارآمد است و عنصر نمایندگی امکان اجرایی شدن را ندارد؛ چراکه دیده شده در صورت پیگیری جدی مطالبات مردم، این دست از نمایندگان جایگاه خود را در دوره‌های بعدی از دست خواهند داد یا ممکن است از سوی نهادهای بالادستی و نظارتی رد صلاحیت شوند. از این‌رو است که برخی از نمایندگان ترجیح می‌دهند، سکوت پیشه کنند تا مطالبه‌گر باشند. به‌همین دلیل، در طول چهار سال نمایندگی، از برخی از آنان هیچ صدایی شنیده نمی‌شود و آنچنان که باید پیرو مطالبات ملی مردم نیستند و به واقع، خواست مردم را نمایندگی نمی‌کنند...

لینک اصلی خبر:

https://www.irna.ir/news/83672980/%D8%B4%D8%B1%D8%B7-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3

انتخابات مجلس و سهم برنامه‌ و شعارهای صلح‌محور

مصاحبه با دکتر مجتبی مقصودی

تهران- ایرنا-

جوامع انسانی حتی در شرایط جنگی نیز باید راهبردی برای صلح و مصالحه داشته‌باشند و اصولاً همه جهت‌گیری‌ها بیش از جنگ باید معطوف به صلح باشد. از نگاه «مجتبی مقصودی» رئیس هیات مدیره «انجمن علمی مطالعات صلح ایران»، تشکیل فراکسیونی با نام «فراکسیون صلح» در مجلس شورای اسلامی می‌تواند آثار مثبتی به دنبال‌داشته‌باشد.صلح وضعیتی زاینده پیشرفت، توسعه و آرامش است. این مفهوم زمانی به چشم می‌آید و ارزش خود را به رخ می‌کشد که جای خود را به درگیری و ناآرامی و جنگ بدهد.اهمیت برقراری صلح و ثبات در کشورها و در سطح جهانی را می‌توان در منشور سازمان ملل و دیگر قوانین و هنجارهای بین‌المللی به چشم دید؛ گویی هدف غایی سازمان‌ها و معاهدات بین‌المللی برقراری و حفاظت از صلح تعیین شده است.در سطح کشورها و در چارچوب نظام‌های سیاسی و قوانین اساسی نیز صلح و فرایندهای منتهی به صلح جایگاهی ویژه دارد. در این پیوند، پژوهشگر ایرنا با «مجتبی مقصودی» رئیس هیات مدیره «انجمن علمی مطالعات صلح ایران» به گفت‌وگو نشسته که شرح آن در ادامه آمده است.

به گفته این مدرس دانشگاه، در شرایط کنونی بیش از پیش ضرورت اعتنا و توجه به برنامه‌های صلح‌محور در کشور احساس می‌شود اما متاسفانه جای چنین برنامه‌هایی به شدت خالی است. در فعالیت و نشست‌های معدودی هم که در زمینه صلح برگزار می‌شود جای خالی نمایندگان مجلس به شدت احساس می‌شود؛ افرادی که هم نماینده حوزه انتخابیه خود بوده و هم نمایندگی از طرف آحاد ملت را به عهده دارند. این در حالی است که گرایش و دلبستگی یا به عبارتی تعهد مورد نیاز به مسئولیت‌های مرتبط با این مفهوم به چشم نمی‌خورد.موضوع این است نمایندگانی که برای ورود به مجلس آماده می‌شوند، در چهل سال گذشته برای دستیابی به صلح ریل‌گذاری نکرده‌اند بلکه بیشتر تلاش شد تا ریل‌گذاری‌های موجود تسهیل شود.

پارلمانی که برنامه صلح محور نداشته باشد، تفاوتی میان برنامه‌های نامزدها به وجود نمی‌آورد.این موضوع صلح است که باعث می‌شود، نامزدها برنامه‌های متفاوتی برای دستیابی به آن ارائه دهند. برای اینکه مردم تصمیم بگیرند به کدام نامزد رأی دهند، باید تفاوت معناداری میان برنامه‌های نمایندگان مستقل، اصلاح طلب و اصولگرا وجود داشته باشد.

نمایندگان باید دغدغه صلح داشته باشند و بدانند که این موضوع چه اندازه برای مردمی که آن‌ها را به عنوان نماینده انتخاب می‌کنند، اهمیت دارد. نامزدهای مجلس باید تشخیص دهند که موضوع صلح جزء مطالبات مردمی است یا خیر. مردم کشور به دلیل مطالبات صلح سرخورده و برخی دچار مشکلات روحی و روانی شده‌اند. باید دید موضوع توسعه که از مسیر امنیت و آرامش می‌گذرد از دغدغه های نمایندگان است یا خیر.به نظر می‌رسد که این مجلس در راستای بداعت قانونگذاری در حوزه صلح فاقد برنامه بوده و هیچ استراتژی و تاکتیکی برای این موضوع ندارد. حتی به جرات می‌توان گفت که مجلس در زمینه صلح، فاقد برنامه‌های مشخص است.اینکه نمایندگان، سیاستگذاری‌های موجود را تسهیل و بعد در صحن علنی مجلس برای دستیابی به آن تظاهرات کنند در شان مجلس نسیت. نمایندگان باید کار نمایندگی انجام دهند. به نظرمی‌رسد که این مجلس باوری به موضوعات صلح و توسعه ندارد. در نتیجه، برنامه چشم‌انداز توسعه که ایران باید تا ۱۴۰۴ در رأس بیش از ۲۰ کشور جهان قرار گیرد، با چالش‌هایی مواجه شده است.

مردم بر اساس قرارداد اجتماعی به دولت اختیار می‌دهند که در قبال برخی چارچوب و محدودیت‌هایی که برای آنها ایجاد می‌شود، امنیت و صلح را برقرار کند. همچنین دولت باید کارآمد باشد و فرایند توسعه را پیش ببرد. در غیز این صورت کارآمدی دولت با پرسش‌هایی جدی مواجه می‌شود.نکته قابل تأمل دیگر این است که پارلمان در زمینه سیاست خارجی از چه جایگاهی برخوردار است. در بسیاری از کشورها نمایندگان نقش بسزایی در زمینه سیاست خارجی ندارند اما این افراد می‌توانند از راه‌های دیگر همچون تعیین بودجه در این زمینه تاثیرگذار باشند.به عنوان مثال اگر ایالات متحده تمایل به دخالت در مسائل خاورمیانه را داشته باشد، نمایندگان می‌توانند با کاهش بودجه مانع حضور پررنگ آمریکا در این منطقه شوند.در حوزه علوم سیاسی دو نوع دیپلماسی «عمومی» و «پارلمانی» وجود دارد. ایران در قالب دیپلماسی پارلمانی در حوزه صلح آنچنان که باید فعال ظاهر نشده است. در کشورما، ضعف کارکردی دیپلماسی عمومی، دیپلماسی پارلمانی و گروه‌های دوستی و پارلمانی مجلس در شرایط کنونی به چشم می‌خورد.به طور منطقی، زمانی که دیپلماسی رسمی و سنتی کشور از کار باز می‌ایستد، دیپلماسی عمومی و پارلمانی می‌تواند آغاز به حرکت کند چرا که نمایندگان مجلس انتخاب‌شدگان از طرف ملتند و ارتباطی به دولت نداشته و آنها سخنگوی مردمند.همچنان که اشاره شد در پارلمان ما اقدامات برای ریل‌گذاری صلح آنچنان که باید نبوده است. در انتخابات آینده نباید این مسیر همچنان ادامه یابد بلکه می‌شود به پیشنهاداتی چون ایجاد فراکسیون صلح اندیشید و در راستای آن قدم برداشت.

برای مراجعه به لینک اصلی خبر بر روی لینک زیر کلیک کنید. 

www.irna.ir/news/83657316

سازوکارهای پارلمانی مانع کارآمدی مجلس

                                                دکتر مجتبی مقصودی                                                   

صاحب نظر حوزه جامعه شناسی سیاسی ایران

ایران آنلاین: «مطالبه‌گری از مجلس چگونه باید باشد؟» این پرسشی است که شاید این روزها که به ایام انتخابات مجلس نزدیک می‌شویم ذهن بسیاری از تحلیلگران اجتماعی را به خود مشغول کرده باشد.

واقعیت این است که «مطالبه‌گری از مجلس» ربط و نسبت وثیقی با عنصر «نمایندگی» پیدا می‌کند؛ یعنی تا زمانی که نمایندگان ما نتوانند نقش نمایندگی را ایفا کنند عملاً مطالبه‌گری از مجلس محقق نمی‌شود.وقتی از مسئولیت‌های مجلس سخن به میان می‌آید، اغلب بر دو بعد «قانونگذاری» و گاهی وظیفه «نظارتی» آن تأکید می‌شود؛ غافل از اینکه در کنار «قانونگذاری» و «نظارت»، عنصر «نمایندگی» را نباید فراموش کرد. به نظر می‌رسد که این عنصر در جامعه ما مغفول واقع شده است.

مشخصا؛ نمایندگان مجلس، در کنار نمایندگی حوزه انتخابی خود، مسئولیت نمایندگی آحاد ملت را نیز عهده‌دار هستند. مطالبات محلی در عین حال که لازم است در حوزه‌ انتخابی دنبال شود، ولی اصل را باید بر جایگاه ملی گذاشت. از این رو، نمایندگان با توجه به مسئولیتی که دارند، باید در تمام دوران نمایندگی‌شان در برابر مردم و جامعه پاسخگو باشند و پاسخگویی‌شان صرفاً به دوران انتخابات محدود نشود و بعد از پایان انتخابات، حوزه انتخابی و موکلانشان را فراموش نکنند.

مکانیسم‌های گزینشی در کارآمدی مجلس بسیار اثرگذارند؛ به این معنا که اگر به واسطه جنس خاصی از مکانیسم‌های گزینشی، مانع ورود نیروهایی شویم که امکان اجرایی‌سازی تعهدات را دارند، مجلس و مطالبه‌گری از آن را با مشکل مواجه خواهیم کرد.

مادامی امکان مطالبه‌گری از نمایندگان مجلس محقق می‌شود که آنان در هنگام انتخابات به‌صورت فردی ثبت‌نام نکنند؛ بلکه احزاب لیست‌شان را ارائه کنند.اما تا زمانی که نظام انتخاباتی ما به احزاب بی‌توجه است و نمایندگان به صورتی فردی ثبت‌نام می‌کنند، عملاً دست مردم از نظارت جدی و مطالبه‌گری از مجلس کوتاه است؛ چرا که وقتی کاندیداها به‌صورت انفرادی برای نمایندگی مجلس شرکت می‌کنند و وعده‌هایی را در حوزه انتخابی‌شان ارائه می‌کنند؛ توده‌های مردم با توجه به فضای سنگین مشکلات اقتصادی، بیکاری و تورم و... در دوران انتخابات به نمایندگان رجوع می‌کنند با این امید که نمایندگان در آینده گرهی از کار آنان بگشایند و از این رو، عنصر «نمایندگی» به یک عنصر «واسطه‌گر» تقلیل داده می‌شود؛ و گاه از این هم فراتر رفته و به حق‌العمل‌کاری بدل می‌شود؛ به این معنا که در قبال کاری که نماینده انجام می‌دهد، درصدی هم سهم می‌برد!برای مراجعه به لینک اصلی خبر بر روی لینک زیر کلیک کنید.                                               http://www.ion.ir/news/536771                                                            ادامه متن در ادامه مطلب

پرسش‌هایی از نامزدهای نمایندگی مجلس درباره برنامه‌های صلح‌محور

دکتر مجتبی مقصودی

استاد دانشگاه و مدیر انجمن علمی مطالعات صلح ایران

تهران- ایرنا-

یکی از پرسش‌های مهم پیش روی نامزدهای نمایندگی مجلس این است که چه رویکرد و عملکردی در قبال موضوع صلح در مناسبات خارجی ایران داشته و دارند؟ برخی هم می‌پرسند آیا می‌توان به راه‌اندازی «فراکسیون صلح» در نهاد قانون گذاری جمهوری اسلامی امید داشت؟

مطالبه بیهوده‌ای نیست اگر انتظار داشته باشیم که مجلس و نمایندگان آن که منطقاً برخاسته از آراء ملت‌اند، با لحاظ کردن حقوق ملت، کنشگری فعال در حوزه صلح‌سازی از طریق نظارت برعملکرد دستگاه‌ها و نهادها، تهیه و تدوین طرح‌های صلح‌محور، مفاهمه‌جویانه، آرامش‌بخش و مصالحه‌گرایانه در همهٔ حوزه‌ها و از جمله سیاست خارجی ذی‌مدخل باشند.

اگر با هم اتفاق نظر داشته باشیم که حوزه سیاست و روابط خارجی هر کشوری از مهمترین حوزه‌های تصمیم گیری و سیاستگذاری است، این پرسش پیش‌می‌آید آیا اصولاً مجلس شورای اسلامی و نمایندگان منتخب نقشی در فرایند تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در این حوزه دارند یا می‌توانند داشته باشند و تاکنون تا چه حد داشته‌اند؟با توجه به شرایط پر تنش در روابط خارجی جمهوری اسلامی با ایالات متحده، برخی کشورهای اروپایی و نیز طیفی از کشورهای منطقه، مجلس شورای اسلامی در قالب دیپلماسی عمومی- پارلمانی چه نقشی را می‌تواند ایفا کند؟

اگر سه کارویژه «نمایندگی»، «نظارت» و «قانونگذاری» را از جمله مسئولیت‌ها و مأموریت‌های نمایندگان مجلس بدانیم پرسشِ دیگر این است در طول چهار دهه از حیات نظام جمهوری اسلامی ایران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی چه سهمی در صلح‌سازی و تولید ادبیات مفاهمه در قالب‌های سه‌گانه داشته‌اند و یا اینکه برعکس خود بخشی از مساله و تولید ادبیات تنش و منازعه بوده‌اند؟اگر بخواهیم ارزیابی عملکردی داشته باشیم اصولاً نمایندگان در این عرصه چه نقشی را ایفاء کرده‌اند و چه نمره‌ای می‌گیرند؟ و صریح‌تر بگوییم آیا از منظر صلح‌خواهی و صلح‌سازی اصولاً به نمره قبولی نزدیک می‌شوند؟ باید از همین منظر پرسید در طول ۱۰ دوره حیات مجلس شورای اسلامی، چه نمونه شاخصی از تاثیرگذاری مجلس در حوزه روابط و سیاست خارجی در دست است و اگر بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی را یکی از مهمترین کارکردهای نهاد پارلمان در حوزه تعاملات بین المللی و تنش‌زدایی و بسط روابط خارجی مردم‌مدار بدانیم، مجلس تا چه حد توانسته از این ظرفیت استفاده کند و در این عرصه گروه‌های دوستی- پارلمانی به عنوان مهمترین بازوی دیپلماسی عمومی و پارلمانی که در مقطعی دوران طلایی داشته است، تا چه حد توانسته در بهبود روابط خارجی و تنش زدایی، به ویژه در مناسبات دوجانبه با کشورهای دیگر ایفای نقش کند  یا اینکه تنها محدود به سفرهای خارجی پرهزینه شده‌است.

سؤال بجایی است اگر پرسیده شود که گروه‌های دوستی و پارلمانی در حال حاضر برای ظرفیت‌سازی فضای گفت‌وگویی و مصالحه سیاسی به‌آن‌ها نیاز است چه می‌کنند؟ از این منظر، بطور مشخص، مجلس و نمایندگان محترم در چه قالب‌هایی بهتر می‌توانند به صلح‌سازی در عرصه روابط خارجی کمک کنند؟ آیا اصولاً موضوع صلح و صلح‌سازی و کاهش تنش در روابط خارجی از جمله دغدغه‌ها و مسائل مجلس و نمایندگان آن بوده است؟ یا اولویت‌های دیگری در دستور کار داشته‌اند؟نمایندگان محترم حاضر در نشست‌های مجلس و نامزدهای ورود به بهارستان به‌طور مشخص چه رویکرد و عملکردی را نسبت به موضوع صلح و مصالحه در مناسبات خارجی جمهوری اسلامی داشته و دارند و شخصاً چه طرح و برنامه‌هایی را برای صلح‌سازی در روابط خارجی جمهوری اسلامی داشته و ارائه داده و می‌توانند ارائه دهند و آیا می‌توان در دوره آینده مجلس، امید به راه‌اندازی «فراکسیون صلح» در نهاد پارلمان جمهوری اسلامی داشت؟

https://www.irna.ir/news/83638283/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D9%84%D8%AD-%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1

"انجمن های علمی، انتخابات و مسئولیت مدنی ما"

یادداشتی از دکتر مجتبی مقصودی

 در آستانه برگزاری مجمع عمومی و انتخابات انجمن علوم سیاسی ایران

 

در آستانه برگزاری انتخابات هفتمین دوره هیات مدیره انجمن علوم سیاسی ایران، انتشار یادداشت "انتخابات هیات مدیره انجمن علوم سیاسی ایران و هفت نکته ضروری" را بایستی به فال نیک گرفت.

این یادداشت کوتاه حاوی تاملات و نکاتی جدی است، چراکه ضمن توجه به جایگاه انجمن علوم سیاسی و انتخابات آن به عنوان یک نهاد علمی- مدنی با کارکردهای جدی و تاثیرگذار، دریچه جدیدی به مسیر آتی و محتمل انجمن می گشاید و جایگاه آن را به مثابه یک "تشکیلات آوانگارد" در مجموعه علوم سیاسی ارتقاء می دهد. این امر به نوبه خود ارزشمند تلقی می شود و در کلیت، محل تاکید جامعه علوم سیاسی ایران است. 

با توجه به تجربه فعالیت های علمی و مدنی، به خصوص در انجمن علوم سیاسی ایران، به نظر می رسد دیگر نیازی به تکرار اهمیت مواردی چون اجتناب از بی تفاوتی، شهامت، خلاقیت و مداومت در هرگونه فعالیت انجمنی نباشد؛ چرا که از لوازم و الزامات این گونه فعالیت ها چنین کارکردها و رویکردهایی است که به صورت داوطلبانه و بی چشمداشت محقق می شود و طرح روزشمار "نذر مدنی" می تواند محل تظاهر گردد. با این همه، تاکید بر یک مطلب کلیدی در یادداشت مذکور و بسط و تکمیل آن ضروری است و می تواند پرتوی بر مسیر آینده انجمن بیفکند.

شاید نکته بنیادی در هرگونه فعالیت های علمی مدنی و مستقلانه آن است که  فعالیت مدنی با فعالیت حزبی تفاوت دارد و نباید اشتباه گرفته شود. مسئولیت، ماموریت و گستره اختیارات انجمن های علمی بر اساس اساسنامه تیپ انجمن ها که به تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسیده، در این زمینه مشخص و مرور آن مناسب است. به همین دلیل است که "تنوع و  تکثر" در ترکیب اعضای هیات مدیره انجمن ها همواره مورد پذیرش و اصرار جامعه علمی کشور بوده و حتی الامکان از دسته بندی ها، باند بازی ها، تقلیل گرایی ها و کارهای لیستی اجتناب شده است.

 البته از بدو تاسیس انجمن علوم سیاسی ایران در سال ۱۳۸۲ کم وبیش تلاش هایی برای کسب جایگاهی ویژه در این نهاد انجام شده که به دلیل مشارکت همه علاقمندان، با این روند آسیب زا مقابله شده است؛ روندی که در صورت کامیابی، این جمع علمی را به یک ساختار متصلب حزبی فرو می کاهد و تکثر گرایش ها و تنوع دیدگاه ها را سرکوب می کند.

بدیهی است که باید برای فعال کردن انجمن اندیشید و راه های مناسبی برای آن یافت که می تواند از رهگذر تعهد به "میثاق ها و مسئولیت حرفه ای" و "وفای به عهد" در قالب شفاهی، کتبی و عملی در کنار "نظارت مستمر" و مطالبه اعضاء و بازرس محقق شود. باز از همین منظر "تقویت جایگاه نهاد بازرسی انجمن" مناسب می نماید.

چه این راه را بپذیریم و چه راه های دیگری را برای ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت های این انجمن و حفظ انسجام هیات مدیره پیشنهاد کنیم، باید بپذیریم این نهاد با همین ترکیب متنوع و متکثر اعضای هیات مدیره تاکنون گام های بلندی برداشته و هیات مدیره ۶ دوره انجمن با ساختاری کاملا دموکراتیک از خلال انتخابات سالم؛ کم و بیش توانسته است جامعه علوم سیاسی را نمایندگی کنند. 

 حال باید پرسید که با رویکردی حزب گونه یا لیستی شدن انتخابات، آیا هیئت مدیره نماینده تکثر و تنوع موجود در جامعه علوم سیاسی کشور خواهد بود و آیا این امر (لیستی شدن انتخابات در یک انجمن) با سلامت انتخابات انجمنی علمی همخوانی دارد؟

همچنین اگر انتخابات لیستی باشد، آن وقت پرسش از "سرلیستی" و احتمال دخالت "ساختارها و تشکیلات بیرونی" نیز پیش می آید.یکی دیگر از آفات چنین رویکردی، به نظر می رسد، "شعارزدگی و اتخاذ رویکرد پوپولیستی" خواهد بود که به نوبه خود در زمره آسیب های احتمالی چنین نگرشی می تواند گردد. منطقا از جامعه علمی انتظار می رود از شعار زدگی بپرهیزد و به جای تلاش برای جذب آرای خاموش و نیروهایی که در حاشیه قرار دارند به شایسته سالاری، کسب تعهد عملی  و وقت گذاری و اخلاق حرفه ای توجه بیشتری بنماید.

تنها رای دهندگان صلاحیت تعیین افراد به عنوان هیات مدیره را دارند و می توانند تعیین کنند که این هیات جای چه کسانی است.نهایتا بایستی عرض کنم جملات فوق مانند یادداشت مذکور "با اشتیاق و دلسوزی برای اطلاع انتخاب کنندگان و نامزدهای این دوره" نوشته شده است و امیدوارم با مشارکت گسترده و آگاهانه همکاران و علاقمندان شاهد مرحله دیگری از تکامل انجمن و افزایش توان تاثیرگذاری آن باشیم.

شکی نیست که حفظ و ارتقای بنای عظیم انجمن علوم سیایی ایران که خشت خشت آن به سختی بر روی هم گذاشته شده و امروز میراث دار آن به مثابه یک نهاد علمی، مدنی، دموکراتیک و مستقل هستیم، یک مسئولیت فردی، اخلاقی و حرفه ای است.

 

 

صلح، گفتگوی جهانی هزاره سوم

 

بمناسبت روز جهانی صلح با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران

 

 سخنرانان

 دکتر مجتبی مقصودی

دکتر سیدحسین سراج زاده

دکتر بهاره سازمند

 دکتر سیمین حاجی پور ساردویی 

دکتر سید علی محمودی     

 

زمان:سه شنبه 2 مهرماه 1398 ساعت 16 الی 19:30

مکان: خانه اندیشمندان علوم انسانی. سالن فردوسی