گزارشی از مراسم

در سوگ سرو ایران: یادبود استاد سید جواد طباطبایی

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) مراسم «در سوگ سرو ایران: یادبود استاد سید جواد طباطبایی» شب گذشته (سه شنبه 16 اسفند 1401) با حضور خانواده و جمع کثیری از صاحب نظران و اساتید علوم سیاسی، فلسفه، دانشجویان و علاقه مندان به وی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

علی اصغر قاسمی‌ مدیرعامل خانه اندیشمندان علوم انسانی با بیان اینکه طباطبایی برجسته ترین اندیشمندی بود که با ارائه فهم عمیقی از سنت راه خود را از دو گروه جدا کرد بیان کرد: نخست کسانی که نسبت به دنیای مدرن اصالت قایل بودند و از سنت دوری می‌کردند و دوم کسانی که به سنت اصالت می‌دادند و اعتباری برای دنیای مدرن قایل نبودند.

او با تاکید بر تمرکز طباطبایی بر مساله ایران افزود: توسعه و احیای ایران مساله اصلی او بود و چشم امید به احیای اندیشه ورزی داشت و می‌خواست با تکریم اندیشه ورزی برای تمدن ایرانی افق‌های جدیدی را روی ایران بگشاید.

مجتبی مقصودی نماینده انجمن علوم سیاسی ایران در ادامه این مراسم طی سخنانی گفت: در زمانه ای که به شدت نیازمند اندیشه‌های او برای ایران پر تلاطم هستیم آثار او می‌تواند برای ایران راهگشا باشد.

او با بیان اینکه طباطبایی در چند حوزه شناخته شده است گفت: نخست در حوزه نظریه پردازی دو نظریه زوال اندیشه سیاسی در ایران و ایده ایرانشهری دو نظریه کابردی و مهم برای ایران امروز هستند.

مقصودی ادامه داد: حوزه دوم هگل است. او از شارحان هگل است و این را در بسیاری از نوشته‌های او می‌تواند دید. حوزه سوم در موضوع آموزش است. او صاحب درسگفتارهای بسیاری است که می‌تواند برای ما راهگشا باشد.

به گفته این مدرس علوم سیاسی، یکی از ممیزه‌های اصلی او جنب و جوش علمی‌اش بود که او را بی بدیل می‌ساخت. همچنین صراحت در گفتارش باعث شده بود منتقدان و دشمنان زیادی داشته باشد.

مقصودی با بیان اینکه طباطبایی جریان ساز بود و در ایران ما اندیشمندی نداریم که له یا علیه او موضع نگرفته باشد، اندیشه‌های شریعتی و طباطبایی را با هم مقایسه کرد و گفت: اگر در دهه 50 شریعتی جریان ساز شد و رشد جریان اسلام سیاسی و بازگشت به خویشتن را مطرح کرد اما طباطبایی در دهه 90 با طرح نظریه ایران شهری فرهنگی کار شریعتی را در دهه 50 انجام داد و اندیشه ایرانشهری را بعد از چهار دهه از انزوا خارج کرد.

در تجلیل از دکتر احمد ساعی

به نام او.  سلام و خیرمقدم عرض می کنم خدمت حضار گرامی. خانم ها و آقایان. اساتید ارجمند، دانش پژوهان گرانقدر، همکاران محترم!

سلام به همه عزیزانی که امروز به رسم ادب و احترام و تکریم استادی گرانقدر در این مراسم حضور بهم رساندند.

هرچند در این مختصر مجال و فرصت تجلیل و تکریم در همه ی ابعاد شخصیتی و ویژگی های علمی و سجایای اخلاقی استاد احمد ساعی وجود ندارد ولی بنده در حد وقتی که در اختیار دارم به دو بعد شخصیتی این استاد گرانمایه خواهم پرداخت:

الف: "ویژگی ها و ابعاد سیاسی استاد":

بنده سال ها و درس های متعددی افتخار دانشجویی این استاد محترم را داشتم. این سابقه به ۳۴ سال پیش برمی گردد؛ سال ۱۳۶۳ به عنوان دومین سری دانشجویان به دانشگاه ها پس از انقلاب فرهنگی به دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران وارد شدیم و درس هایی از جمله درس مسائل سیاسی - اقتصادی کشورهای جهان سوم تا امپریالیسم را با ایشان گذراندیم. با چنین تلمذ و آشنایی، در بعد سیاسی ایشان با چند تعلق عمده شناخته می شود: 

۱-  تعلقات فکری به "اندیشه های چپ"، به ویژه "چپ نو" و گرایش به اردوگاه "سوسیالیسم دمکراتیک"، "سوسیالیسم انسانگرا"، "سوسیالیسم اخلاق گرا" است که تجلی آن در در سوسیالیسم اروپایی و از طریق نهاد پارلمان، آموزش و ترویج برابری و عدالت انسانی، توزیع عادلانه مواهب و امکانات آموزشی (عدالت توزیعی)، رفع تبعیض و ستم و به ویژه ستم مضاعف به اقلیت های دینی، زنان، رفع فساد، تبعیض، بیکاری.... است. بخشی از تولید، ترجمه، آموزش و توزیع ادبیات چپ دمکراتیک عدالت محور در میان دانشجویان علوم سیاسی محصول تلاش های نظری این استاد در فضاهای گفتمانی و در کلاس ها و سرسراهای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است. از طرح بحث از سمیر امین تا پل باران، والرشتاین، پل سوئیزی، گوندر فرانک و مکتب وابستگی و نظریات مرکز- پیرامون

دومین ویژگی سیاسی استاد:  سکولار بودگی در منش، روش و مناسبات اجتماعی است. راه حل اداره بهینه کشور در اداره سکولار و فارغ از تبعیض کشور ارزیابی نموده است و تساهل و مدارا و گفتگو میان نیروهای مختلف سیاسی- اجتماعی، دینی، مذهبی و قومی را توصیه می نمودند.

سومین ویژگی سیاسی استاد: تعلقات "ایرانگرایانه و ملی" است که ایشان را در زمره "نیروهای ملی میانه رو" قرار داده است. در عین اینکه چیزی از تعلقات آذری ایشان کم نکرد و این نشان داد که هویت آذری منافاتی با هویت ملی ندارد و امکان تجمیع، همزیستی، هم نشینی و هم آوایی دو هویت قومی و ملی وجود دارد؛ بلکه به یک معنا این دو هویت مکمل و مقوم هم هستند. از این منظر دکتر ساعی، مظهر یک آذری ایرانگرا با گرایشات چپ نو هستند.

چهارمین ویژگی سیاسی: تعلق خاطر  به توسعه... توسعه ایران یکی از مهمترین دغدغه، هدف و آرمان فکری دکتر ساعی بوده که تجلی خود را در دروس توسعه ای ایشان تبلور یافت.

ب: ویژگی های دکتر ساعی در مقام استادی و معلمی 

در این قسمت سخنم را با طرح چند پرسش آغاز می کنم. بطور اصولی ویژگی های یک استاد و معلم خوب چه باید باشد؟تسلط بر درس داشته و خوب تدریس کند. به دانشجو انگیزه بدهد و تشویق نماید. از دانشجوی خود همچون فرزندش حمایت کند.    دانشجوی خود را هدایت و راهنمایی کند.  معلم اخلاق و نظم باشد. دانشجوی خود را بزرگ نموده و در بالاترین مراتب و مناصب بخواهد که همه این ویژگی های حسنه بصورت یکجا در این استاد فرهیخته وجود دارد.

نقل قولی از "فردریش نیچه" هست که بسیار معروف است و آن اینکه: " بدترین پاداش یک آموزگار آن است که شاگردانش تا ابد شاگرد باقی بمانند و بزرگ نشوند."حال آنکه دانشجویان آقای دکتر ساعی علاوه بر ارادت ابدی، در سایه سار این استاد بزرگ رشد و نمو پیدا کردند، پر و بال کشیدند و گشودند و پرواز آموختند؛ چنانکه در حوزه مختلف صاحب نام و نام آور شدند و خوش درخشیدند.

در خاتمه با آرزوی سلامتی و ادامه علم آموزی از محضر استاد، سخنم را خاتمه می بخشم. ایام بکام!

مجتبی مقصودی

خانه اندیشمندان علوم انسانی۱۵ اسفند ۱۳۹۷