رسالت اهل قلم و نهادهای مدنی علمی در شرایط کنونی ایران 

به مناسبت روز قلم

نامگذاری روزها در تقویم های ملی و بین المللی نوعی نشانه گذاری تاریخی و تجدید عهد و پیمان با گذشته، درک حال و توجه به آینده است؛ تا نسل های مختلف اجتماعی مواریث فکری و فرهنگی، مادی و معنوی را بهتر بشناسند. تا دچار آفت فراموشی نشوند؛ یادآوری و تکریم کنند؛ وضعیت سنجی کنند؛ آسیب شناسی کنند و با برگزاری مراسم بزرگداشت، گذشته را بازنمایی و حافظه و خاطره جمعی امروز را به فردا منتقل نمایند.

14 تیرماه نیز در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران نوعی نشانه گذاری، بزرگداشت و تکریم قلم و اهل قلم است تا مسئولیت و رسالت خود را از یاد نبرند و بدانند که از همه ی طبقات و گروه های اجتماعی مسئولیتی بس سنگین تر و رسالتی بس گسترده تر دارند. در واقع از این منظر تاریخ به قضاوت اهل قلم نشسته است که صاحبان و سکانداران قلم در بزنگاه های مهم حیات ملی چه کرده اند و قلم خود را چگونه چرخانده اند و در خدمت چه نیروها و گروه هایی قرار داده اند؟

با چنین مفروضی، اگر بپذیریم اهل قلم به مثابه نخبگان فکری با نگاهی آسیب شناسانه و آینده نگرانه خرد نقاد و دماسنج جامعه اند؛ امروز رسالت و مسئولیت اهل قلم چیست؟ روح زمانه چه می طلبد و خیر عمومی و مصلحت ملی کدام است؟ و اصحاب قلم حاضر در نهادهای مدنی و از جمله نهادهای مدنی علمی چه کارنامه ای از خود برجای گذارده و چه ماموریتی در راستای اعاده منزلت قلم پذیرفته و تاکنون بکار بسته اند.

 انجمن علمی مطالعات صلح ایران به مثابه نهادی مدنی و علمی مبرم ترین وظیفه و رسالت اهالی قلم، نخبگان فکری و نهادهای مدنی و مستقل علمی در شرایط فعلی جامعه ایران، منطقه خاورمیانه و جهان را صلح خواهی، صلح پژوهی و کمپین سازی در موضوع صلح در همه سطوح و ابعاد دانسته و با کارنامه پنج ساله ی خود توانسته گام هایی هر چند کوچک در این عرصه بردارد و امیدوار باشد این رویکرد و تلاش به گفتمانی فراگیر و ماندگار نه تنها در ایران، بلکه در سطح منطقه ی پر تنش خاورمیانه و جهان تبدیل گردد.

دکتر مجتبی مقصودی

رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران

14 تیر 1399

پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می نماید:

نشست پنجم از سلسله نشست های مردم و مشارکت در انتخابات

نظام حزبی و انتخابات در ایران

با سخنرانی

دکتر داود فیرحی

دکترمجتبی مقصودی

دبیر علمی نشست

دکتر عباس خلجی

زمان : چهارشنبه 6 آذر 1398 ساعت: 14 تا 16

آدرس: بزرگراه کردستان، خیابان دکتر آئنیه وند ( 64 غربی )، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سالن اندیشه

به نام خداوند صلح و دوستی

همایش و سخنرانی به مناسبت  5ژوئن 15 خرداد روز جهانی محیط زیست  World Environment Day

صلح مهمترین شاخص مرزبندی گفتمانی و سیاست ورزی

دکتر مجتبی مقصودی

رِئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران

ارائه شده در همایش "صلح با محیط زیست"

۲۰خرداد ۱۳۹۸. سالن فردوسی خانه اندیشمندان

این سخنرانی مدعی است که شاخص های مرزبندی گفتمانی و سیاست ورزی به واسطه تغییر بسترها و زمینه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ارتباطی – تکنولوژیکی دچار تغییرات جدی شده و تمهید "پیوست صلح و محیط زیست" در برنامه ریزی و سیاستگذاری های های کلان ملی یک ضرورت است. این متن ناظر بر ارائه چند گزاره کلیدی در این ارتباط است.

 اول: تحول در پارادایم اصلی جامعه شناسی سیاسی و مرزبندی های گفتمانی و سیاست ورزی:

جامعه شناسی سیاسی از زمان شکل گیری توسط کارل مارکس تا کنون سه تحول عمده را تجربه کرده است.

جامعه شناسی سیاسی کلاسیک با تکیه بر مفهوم "طبقه" شکل پذیرفت و مبنای تعیین خطوط تمایز و همبستگی شد.

جامعه شناسی سیاسی مدرن با تکیه بر مفهوم "هویت" اعم از هویت قومی، نژادی، زبانی، دینی، مذهبی، جنسیتی شکل پذیرفت. مفاهیمی نظیر جامعه شناسی سیاسی محیط زیست و جامعه شناسی سیاسی صلح در حاشیه مفاهیم دیگر مطرح و مورد توجه قرار گرفت.

جامعه شناسی سیاسی پست مدرن دو مفهوم کلیدی صلح و محیط زیست، کلید فهم وضعیت نیروهای سیاسی- اجتماعی  و روشنفکری و رویکرد و سیاستگذاری دولت هاست.

دوم: گسترش و تقویت جریانات صلح جو، تعامل طلب و مصالحه جو:

جریانات صلح جو، تعامل طلب و مصالحه جو در همه حوزه ها و در همه ی جهان در حال گسترش و تقویت اند و علیرغم همه ی تضعیقات، موانع، فشارها، بازدارنده های قانونی، شبه قانونی، غیرقانونی و فراقانونی در حال بال و پر گرفتن و تاثیر گذاری اند و عملا امکان نادیده انگاری و حذف آنها متصور نیست.

دیگر نمی توان افراد، جریانات و نیروهای صلح طلب و مصالحه جو را نادیده انگاشت و در سایه عدالت انقلابی، مبارزه طبقاتی و امثالهم آنان را به حاشیه راند و مباحث محوری این حوزه را در ذیل مباحث دیگر فروکاست.

کمتر حوزه ای دیگر وجود دارد که تهی از موضوع، مفهوم و مضمون صلح و مصالحه، همزیستی مسالمت آمیز باشد. نمونه آن در حوزه محیط زیست در موضوع وضعیت آب، هوا و خاک، جنگل، تالاب، دشت و کوه، گونه های جانوری.... جامعه آگاه تر، حساس تر، مسئولیت پذیرتر، پرسشگر و مطالبه گر شدند.

سوم: آوانگاردی و ارتجاع در زمانه ی ما:

 اگر بپذیریم آوانگاردی، پیشاهنگی و پیشرو بودن زمان مند و مکان مند هست. در حال حاضر پیشروترین نیروهای اجتماعی، نیروهای صلح جو، تعامل طلب و مصالحه جو هستند که محیط زیست را فهم می کنند و دغدغه محیط زیست را دارند.

 مرتجع بودن و پیشرو بودن، آینده نگر بودن و در مقابل گذشته نگر بودن با مفهوم صلح قابل شناسایی و تعمیم است. بدین لحاظ در دنیای امروز صلح طلبی و مصالحه گری شاخص ترقی و ارتجاع است.

این آوانگاردی مبتنی بر فضیلت، اخلاق، گذشت و ایثار است

به مناسبت هفته پژوهش

دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی و انجمن علمی مطالعات صلح ایران برگزار می نمایند:

"نشست علمی پژوهش و صلح" 

با سخنرانی:

دکتر مجتبی مقصودی

دکتر محمد جواد حق شناس

دکتر شقایق حیدری

دکتر حمید عزیزیان

مکان: شهرک غرب، ایران زمین، مهستان، دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی. سالن اجتماعات.

زمان:سه شنبه 23 آذر، از ساعت 13/30 الی 15/30

مشکله ی مصالحه سیاسی در جامعه ایران

·        مجتبی مقصودی

     مصالحه سیاسی  یا Political Reconciliation   از جمله مفاهیم مهجور و مغلوب فرهنگ سیاسی ایران است که در ادبیات رایج سیاسی کشور در دوران معاصر و علیرغم ظرفیت ها و ضرورت های فراوان بهره گیری از آن، عملا در چنبره  بدفهمی، نافهمی و منافع فردی و گروهی قرار گرفته و در برنامه و عمل سیاسی نه تنها جایی درخورنیافته است؛ بلکه هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ عملی به مثابه یک ضد ارزش مورد هجمه منتقدان و مخالفین قرار گرفته است.

   در حالی که مصالحه سیاسی گونه ای سیاست ورزی دو یا چند جانبه با درنظر گرفتن محاسبه عقلانی و منافع طرف های ذینفع برای هموار نمودن مسیر مشکلات و حل و فصل آن ها با پذیرش روندهای جاری و به استناد قوانین و موازین موجود ارزیابی شده که مبتنی بر رضایت نسبی طرف های ذینفع است؛ کاربست این مفهوم و ادبیات در جامعه ایران با مقاومت و موانع جدی روبرو است.

    پژوهش پیش رو تلاش دارد در قالب تحلیل گفتمانی با بهره گیری نظری از اندیشه های جان رالز و کالین مورفی به موانع و مشکلات مفهومی، نظری و کاربردی مصالحه سیاسی در جامعه ایران بپردازد و برخی مولفه ها نظیر غایت انگاری، انقلابی گری و تکلیف محوری را در مقابل واقع گرایی، میانه روی و منافع محوری را در سیاست ورزی غیر مصالحه جوی فرهنگ سیاسی جامعه ایران مورد بررسی قرار دهد.

گزارش یک نشست؛ برنامه درسی مبتنی بر صلح

انجمن مطالعات برنامه درسی ایران با همکاری انجمن علمی مطالعات صلح ایران نشست «برنامه درسی مبتنی بر صلح» را در خانه اندیشمندان علوم انسانی در چهارشنبه 19 اسفند 1394 برگزار کرد.

در نشست «برنامه درسی مبتنی بر صلح» که در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار گردید «علیرضا صادقی» مسوول گروه برنامه درسی و فرهنگ، «محمد امین قانعی راد» رییس انجمن جامعه شناسی ایران، «مجتبی مقصودی» رییس انجمن مطالعات صلح ایران به بیان دیدگاه های خود پرداختند.

  * تنوع اجتماعی بعنوان سرمایه

در ابتدای نشست «محمد امین قانعی راد» رییس انجمن جامعه شناسی ایران، «صلح» را فقدان جنگ، همدلی و تفاهم، داشتن مناسبات انسانی مبتنی بر اخلاق، ارتباط انسانی، حل تعارض ها و جامعه فارغ از خشونت، تعریف می کند. به نظر ایشان مدارس ما فاقد برنامه درسی هستند که بتواند صلح را تامین کند. در گذشته برخی از دروسی که مربوط  ادبیات فارسی بود به مساله صلح می پرداخت و به دانش آموزان از خود گذشتگی، عدم خشونت، فرهیختگی، روحیه  گفتگو، همدلی و تفاهم را منتقل می کرد اما اکنون، دروس آموزشی ما  نگرش های قالبی و پیش داوری قومیتی، مذهبی، جنسیتی و طبقاتی و... را القا و تقویت ممی کنند.

پیدایش «تنوع اجتماعی» مهمترین تحول اجتماعی در دوران معاصر بوده است. تنوع اجتماعی همانند «تنوع زیستی» دارای اهمیت زیادی می باشد ما برای غنی تر کردن زندگی، بارور کردن فرهنگ، توسعه اجتماعی و پیشرفت تمدن می بایست تنوع و تفاوت اجتماعی را به شکل یک «سرمایه» نگاه کنیم و همانند «تنوع زیستی» به «تنوع اجتماعی» اهمیت بدهیم. در اینجا این بحث مطرح می شود که این تنوع اجتماعی در فقدان فرهنگ صلح، می تواند آسیب زا باشد و به گسترش خشونت در بین گروه های اجتماعی بیانجامد. پس این تنوع اجتماعی از طرفی ظرفیت خلاق دارد و از طرفی هم نقش ویرانگر دارد. ممکن است تنوع اجتماعی، گروه ها را در مقابل هم قرار داده و زندگی اجتماعی را با خطر مواجه سازد.

ما باید به سمت جامعه ای برویم که تنوع کمتری دارد یا جامعه ای متکثر و متنوع همراه با تضاد میان گروه ها؟

برخی از اندیشمندان به تکثرگرایی (Pluralism) و تنوع فرهنگی (Cultural Diversity) در جامعه باور دارند، به نظر آنها پذیرش تکثرگرایی، باعث شکل گیری نسبیت (Relativity) اجتماعی و معرفتی می گردد. برخی دیگر از زاویه مخالف به مساله می نگرند و به یگانگی (Monism) در جامعه اعتقاد دارند از نظر آنها چندگانگی باعث تفرق و چند دستگی در جامعه می گردد.

از سوی دیگر ما دیدگاه هایی در فلسفه و جامعه شناسی داریم که جنگ و تضاد را «نیروی حیاتی» (Vital Force) می داند. به نظر آنها جنگ و تضاد نه تنها نامناسب نیست بلکه «پیش راننده» (Driver) تاریخ می باشد و تمدن را یک مرحله به جلو می برد. به نظر آنها گروه های متکثر در برهه های خاص تاریخی در فرایندهای مانند جنگ  و نزاع مسائل خود را حل می کنند تا تاریخ به پیش رود. نظریه بقای اصلح چارلز داروین در زیست شناسی (تنوع زیستی Bio Diversity)، «تکامل اجتماعی» هربرت اسپنسر در جامعه شناسی (تنوع اجتماعی Social Diversity)، و آرای فلاسفه ای چون هگل، و به تبعیت از آن کارل مارکس که «دیالکتیک» (Dialectic) را اصل  اساسی تاریخ می دانند. از نظر هگل و مارکس طرفداران صلح، محافظه کار و دشمنان نوآوری محسوب می شوند. در این مورد حتی اندیشمندانی چون هانا آرنت در کتاب خشونت، فرانتس فانون، مغضوبین روی زمین، ژرژ سورل در بحث سندیکالیسم و سارتر، جنگ و ستیز را در عرصه تمدن مطرح می کنند و حتی برای خشونت تقدس قایل می شوند. در نزد آنها تقدس خشونت دارای بار ارزشی و انقلابی می باشد. و حتی در جاهایی برای آن «توجیهات قدسی» نیز قائل می شوند. مثل بحث دفاع از سرزمین و آیین که در فضای مذهبی، ناسیونالیستی و روشنفکری کشورها وجود دارد.

در بین فلاسفه، تقسیم بندی نیچه یعنی فرهنگ «دیونیزوسی و آپولونی» از اهمیت بالایی برخوردار است. در دوران روم و یونان فرهنگ دیونیزوسی (خدای شراب و شادکامی) حاکم بود و در آن انسان ها می جنگیدند و از زندگی لذت می بردند. به نظر نیچه، این نوع فرهنگ انسان های والایی را بوجود می آورد. در دوره آپولونی (خدای تفکر و تامل) ما شاهد شکل گیری انسان های ضعیفی هستیم که به تفکر و تامل بها می دهند. همین امر مانع بروز عقده های آنها شده و باعث تبلور آن بشکل عقلانی و  اندیشه ای آن می شود. به نظر نیچه انسان آپولونی برعکس دیونیزوسی، کینه توز می باشد.

ما چگونه انسانی را در جامعه و چه  دانش آموزی را مدرسه می خواهیم پرورش دهیم؟ بچه های بی تفاوت، بی انگیزه و سربه زیری که تولید تنش نمی کنند و بلد نیستند از حقوق خود دفاع کنند و بر عکس آموزشی که به آنها داده شده، دست به خشونت می زنند؟ یا کسانی که شیوه حل مسائل را از طریق گفتگو بلد می باشند؟

قانعی راد تاکید می کند، روح انسان نیاز دارد، انرژی عاطفی در آن تولید، برانگیخته و در موقعیت هایی تخلیه شود و این روند برای بوجود آمدن انسان انرژیک لازم می باشد. مشکلی که مدارس ما دارد این است که انسان انرژیک تولید نمی کند. ما باید صلح را تمرین کنیم و گزاره های آن را تبدیل به عادت واره کنیم. برای «عمل» (Practice) صلح می بایست برنامه درسی ایجاد شود که در آن بچه ها در موقعیت تعارض قرار گیرند. ما باید عرصه هایی را فراهم کنیم تا بچه ها در مدارس حس خشونت مدنی، سازمان یافته و مهار شده را تمرین و کنترل کنند. ما از نظر سلامت روانی به تنش (Tension) و اشتیاق (passion) نیاز داریم. باید به دانش آموزان مهارت ابراز مخالفت، گفتگو، خود کنترلی، و فیصله اختلاف را یاد بدهیم و آنرا تمرین کنیم. پس مدارس ما به جای انتقال صلح، فضا را برای ایجاد تعارض و حل آن (به شکل بازی) مهیا کند.

امروزه ورود تلفن همراه به زندگی بچه ها باعث شده که آنها به جای بازی در فضای واقعی، گوشه آپارتمان به بازی های مجازی مشغول باشند که این موجب کینه خواهد شد چون در موقعیت تعارض و حل آن در تجارب عینی روابط اجتماعی قرار نگرفتند.

*  فقدان مولفه صلح در دروس علوم سیاسی

سخنران دوم نشست «مجتبی مقصودی» رییس هیات مدیره انجمن مطالعات صلح ایران بود به نظر وی نظام آموزشی به مجموعه ساختارها، نهادها و فرایندها در ذیل نظام فرهنگی اطلاق می شود که متولی امر آموزش و تعلیم است و مسوولیت نظارت و راهبری امر آموزش در جامعه را دارا می باشد. در هر نظام آموزشی چند عنصر برجستگی دارد: اهداف و چشم انداز نظام آموزشی، ابزارها و مکانیزم های آموزشی (فضا و امکانات آموزشی)، کمیت و کیفیت آموزش دهندگان(معلم و استاد، سطح دانش و بینش)، جامعه هدف، فرایند آموزشی و برنامه آموزشی و درسی.

برنامه درسی در جامعه ایران به چند مقطع تقسیم می شود؛ هرچند طبیعی است که نقش اصلی، هویت ساز و جامعه پذیر نمودن جامعه هدف برای مقاطع اولیه تحصیلی است. با این حال ما شاهد مقطع پیش دبستانی، مقطع دبستانی – راهنمایی، مقطع متوسطه و دبیرستانی، دوره دانشگاهی، مقطع بزرگسالان و برنامه های درسی آزاد هستیم.

عنصر اصلی این نظام آموزشی، اهداف و چشم انداز نظام آموزشی است. نظام آموزشی چه انسانی را می خواهد، خلق کند انسان آرمانی چه نوع انسانی است و به دنبال چه هدفی می باشد. معمولا در هر نظام آموزشی، ارزش های مسلط از دل نظام آموزشی بروز پیدا می کند، برنامه درسی جزیی از نظام آموزشی هر کشور و برآیند هدف گذاری های و جهت گیری های فرهنگی و جامعه پذیری سیاسی است. محتوای برنامه درسی مبتنی بر صلح دارای موارد زیر می باشد:

«آموزش تساهل و رواداری»، «آموزش حقوق بشر و نوع دوستی»، «آموزش گفتگو و ظرفیت سازی آموزشی برای ایجاد فضای گفتگوی انتقادی»، «شناسایی و احترام به تفاوت ها اعم از نژادی، قومی، زبانی، مذهبی و دینی و احترام به تنوع عقاید و باورها»، «تعاون وهمبستگی و پذیرش شهروندی»، «مسوولیت پذیری در حوزه فردی و جمعی وحرفه ای»، «افزایش آستانه تحمل فردی و انتقادپذیری اجتماعی»، «آموزش حل مسالمت آمیز اختلافات و بهره گیری از ظرفیت های خشونت پرهیزی در متون درسی».

این برنامه اهداف زیر را دنبال می کند:

- آموزش راه و روش و سبک زندگی مبتنی بر صلح و دوستی

- آموزش صلح، آشنایی و دوستی با خود

- آموزش صلح، آشتی و دوستی با همنوع (همنوع پروری)

- آموزش احترام به تنوع عقاید و باورها

- آموزش صلح با محیط زیست

- آموزش صلح با حیوانات

- آموزش اجتناب از طبیعی سازی خشونت در زندگی روزمره و تلطیف فضای روزمره و حرکت بسوی جامعه ی امن تر

320

ترویج فرهنگ کتاب خوانی پیش نیاز گسترش فرهنگ صلح؛

بررسی موردی منطقه خاورمیانه

    دکتر مجتبی مقصودی*

    هم‌زمان با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه19 آبان 1394 برابر با 10 نوامبر، به اهتمام انجمن ترویج علم، انجمن مطالعات صلح ایران و انجمن علوم سیاسی ایران و تعداد دیگری از نهادها و موسسات دولتی و غیر دولتی "همایش ملی فرهنگ علم، فرهنگ صلح" در برج میلاد برگزار شد و در نشست های مختلف آن دکتر هادی خانیکی، دکتر نسرین مصفا، دکتر مهدی زارع، دکتر محمد منصور نژاد، دکتر عباس کریمی، دکتر ارسلان قربانی شیخ نشین، دکتر کبری روشنفکر، دکتر زرین زرین دار، دکتر علی شهیدی و دکتر مهدی نصر به ارائه مقالات خود پرداختند. از سخنرانان نشست های عصر دکتر مجتبی مقصودی دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی و رییس هیات مدیره انجمن مطالعات صلح ایران بود که سخنرانی خود را با عنوان "ترویج فرهنگ کتاب خوانی پیش نیاز گسترش فرهنگ صلح؛ بررسی موردی منطقه خاورمیانه " ارائه دادند. با هم متن این سخنرانی را می خوانیم:

     منطقه خاورمیانه دهه هاست که درگیر جنگ، منازعه و ستیز است. قطعا عوامل متعدد ژئوپلیتیک، استراتژیک، ژئو اکونومیک در کنار تعدد زمینه ها و بسترهای داخلی، بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای در بروز و ظهور، استمرار و پیچیدگی این معادله چند مجهولی موثر بوده، این مقاله نیز به تکرار دلایل بروز و استمرار خشونت و درگیری از زاویای مذکور نمی پردازد، که هر یک از مولفه ها موضوع و عنوان ده ها اثر اعم از کتاب، مقاله و سخنرانی بوده است؛ بلکه در تلاش است تا فاصله معنی دار جوامع خاورمیانه با عنصر مطالعه، قهر با کتاب و فقر مطالعاتی را در عرصه بدفهمی ها و کژکارکردی های سیاسی- اجتماعی و فرهنگی در عرصه داخلی، مناسبات محلی و ملی و نیز با همسایگان در سطح جوامع خاورمیانه مورد توجه قرار دهد.

وضعیتی پاردوکسیکال در خاورمیانه؛ از خاستگاه تمدن و ادیان الهی تا خشونت ورزی گسترده و عریان

   منطقه خاورمیانه از پیشینه علمی، تمدنی، دینی ویژه ای برخوردار است تا جایی که می توان خاورمیانه را گهواره تمدن بشری نامید. قدیمی‌ترین تمدن‌های تاریخی در منطقه‌ای در بین النهرین به وجود آمدند. سومری‌ها، اکدی ها، بابلی‌ها و آشوری‌ها همه در این منطقه شکل گرفته و رشد پیدا کردند. اولین خطوط الفبا و الفبای بابلی، ظهور دین زرتشت و امپراطوری ایران در این منطقه شکل گرفت. این منطقه خاستگاه مهمترین پیامبران الهی، اولواالعزم و صاحب کتاب است. پیامبرانی که مهمترین رسالت شان اصلاح امور، برپایی جامعه ای عدالت محور و هدایت انسانها بوده است . زادگاه ادیان مهمی چون یهودیت، مسیحیت و اسلام و کتاب های تورات، انجیل و قرآن کریم بوده و مکان های مقدس و متبرک این سه دین نیز در این منطقه قرار دارند. خاورمیانه از نخستین خاستگاه های تمدن جهان بوده و بسیاری از باورها و آیین های جهان، از این جا برخاسته اند.

   خاورمیانه خاستگاه آخرین دین الهی و خاتم انبیاء است. دینی که کتاب الهی مهمترین معجزه رسول اکرم (ص) است قرآن کریم کتاب هدایت و رحمت برای مردم است و همیشه تابنده و حاضر در بین مردم بوده و خواهد بود .  

    در حالی که پیامبر اسلام(ص) امی و درس‌نخوانده بود ولی در قرآنی که برای بشر آورده است به قلم و آنچه می‌نگارد سوگند الهی خورده شده است. خداوند بزرگترین موجود عالم هستی و غیرمتناهی به قلم سوگند می‌خورد که این به معنی عظمت طراز قلم است. که در قرآن کریم خداوند متعال به کتاب و قلم سوگند یاد می کند.

-         یا پیام اسلام با واژه (اقْرَأْ) یعنی (بخوان) شروع شده است در این کلمه اشاره ای است به این موضوع که اسلام دین علم است

جالب است بدانید که در قرآن کلمه (علم) و مشتقات آن بیش از 500 بار تکرار شده است و این نشانگر اهمیت دادن اسلام به مقوله علم آموزی است. پیامبر (ص) یادگیری علم را بر هر زن و مرد مسلمان فرض دانسته است. و انچه که امروز محققان منادی آنند قرآن در 14 قرن پیش به آن اشاره کرده است

یا  خداوند می فرماید: (قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ) (الزمر: 9)

ترجمه :  " آیا كسانى كه مى‏دانند و كسانى كه نمى‏دانند یكسانند؟ تنها خردمندانند كه پند پذیرند"

-         یا پیامبر(ص) که شرط آزادی اسرا را یاد دادن سواد به مسلمانان بی سواد قرار دادند. از اهمیت آموزش و خواندن خبر می دهد.

-         همچنان که روایت از پیامبر اکرم نقل می شود که: «اطلبوا العلم ولو بالصین; دانش بجویید; اگر چه در چین باشد .»

براستی با چنین دین، مسلک و روشی چون اسلام که مردم را این گونه(موکدا)به یادگیری علم و کتابخوانی دعوت می نماید، در زندگی اجتماعی اینچنین از آموزه های اسلام دور افتاده اید و بجای پیوند با ریسمان الهی نه تنها اینگونه پراکنده شده ایم، بلکه به روی هم شمشیر کشیده ایم.

با چنین مقدماتی و طرح این نکته کلیدی که خواندن، نوشتن، قلم، کتاب و علم آموزی این چنین جایگاهی در دین مبین اسلام دارد، چرا خاورمیانه در چنین وضعیت آشفته ای گرفتار است. در عراق، یمن، بحرین، سوریه، لبنان، فلسطین اشغالی و ترکیه. خشونت عریان، جزمیت، دگماتیسم، افراطی گری ها، قساوت ها.... موج می زند. از برادری و اخوت کمتر نشانی باقیمانده است. بنظر می رسد خشونت در سطح منطقه نهادینه شده است از نهاد خانواده و خشونت خانوادگی،خشونت در متون درسی، خشونت در مناسک مذهبی.... تا خشونت های ساختاری، ایدئولوژیک، هنجاری، سیستماتیک و فراگیر از سوی اکثر دولت های منطقه  ...

    مفاهیمی نظیر رواداری، دگر پذیری و تساهل و مدارا توهین سیاسی شده است.نفرت پراکنی و یقه درانی گسترش یافته است، در عوض روشنفکران و حکما و علمای میانه رو و خشونت پرهیز و تساهل مدار به خانه ها خزیده اند...... در یک کلام منطقه اسیر افراطی گرایی لجام گسیخته و سرایت پذیر شده است؟ و خشونت نیز جزیی از زندگی روزمره.... بنظر می رسد آنچه در این میانه ارزشی ندارد جان انسان ها است.

توسلی: موضوع جامعه‌شناسی سیاسی، محیط اجتماعی دولت است

مقصودی: اثری در چارچوب سوسیالیزم رمانتیک ایران‌گرا

توافق هسته ای نقطه عطف ورود ایران به دوران جدید

روزنامه اقتصادی تعادل

تاریخ خبر: سه شنبه 1394/8/12..... http://www.taadolnewspaper.ir/print/32195 1/1

گروه ایران|محمد ستاری|

در نشست علمی پسا توافق و سیاست ازسوی كارشناسان بررسی شد

ماه ها مذاكرات هسته یی میان ایران و گروه 5+1 كه به گمان كارشناسان در تاریخ دیپلماسی جهان كم نظیر بوده، فارغ از دستاوردها و تبعات آن، فضایی از گفتمان و بحث های كارشناسی را در بطن اجتماعی و سیاسی ایران به وجود آورده است. در همین راستا و در تازه ترین سلسله نشست های هم اندیشی درمورد توافق هسته یی، انجمن جامعه شناسی ایران نشستی علمی با عنوان «پسا توافق و سیاست» در مركز همایش های كتابخانه ملی برگزار كرد و در آن نظرات چهار استاد علوم سیاسی كشور را درخصوص دوران پسا توافق و تاثیر آن بر سیاست داخلی و خارجی جویا شد.

   دكتر مجتبی مقصودی استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مركز و رییس انجمن مطالعات صلح ایران در ابتدای این نشست علمی بااشاره به فرمول های سیاسی كه در همه نظام های سیاسی شمولیت دارد، كار ویژه این فرمول های سیاسی را پیوند دهنده طبقات فرادست و فرودست جامعه همچنین تسهیل كننده مناسبات دانست و گفت: كاركردهای دیگر این فرمول های سیاسی ساده سازی پیچیدگی های دنیای سیاست همچنین فراهم كننده هویت مشترك مشروعیت بخش به عمل حاكمان است. وی با برشمردن سه روایت از دوران پسا توافق در كشور افزود: برخی معتقدند كه هیچ تغییری در مناسبات ایجاد نشده و در همچنان روی همان پاشنه خواهد چرخید. برخی توافق را دوره جدیدی از مناسبات ایران و غرب می دانند و دسته سوم قرائتی بینابینی از این تحول داشته و معتقدند با تعامل می توان به گام های طرف مقابل توجه داشت و ظرفیت بازگشت پذیری نیز وجود دارد.

  دکتر مقصودی بااشاره به روح بدبینانه قانون اساسی نسبت به غرب كه باتوجه به شرایط دوران انقلاب و جامعه جهانی این نگاه غالب شده است، گفت: در شرایط اولیه انقلاب وضعیتی دست داد كه این بیگانه ستیزی دست برتر را داشته باشد، ولی امروز 37سال از آن روزها گذشته و طبقه متوسط جدیدی شكل گرفته كه رویكرد تعامل با جهان را خواستار است و نمونه آن هم آرایی است كه مردم در سال92 به صندوق های رای ریختند.

   در ادامه این نشست دكتر كاووس سیدامامی استاد دانشگاه امام صادق (ع) بااشاره به توافق هسته یی و دوران پسا برجام در كشور گفت:توافق نقطه عطفی است كه می تواند بیانگر ورود ایران به مرحله جدیدی از تاریخ خود باشد. این امر شرایط را برای انواع فرصت ها فراهم كرده و اگر به دلیل نداشتن چشم اندازی درست از سیاست بین الملل نخواهیم از این فرصت استفاده كنیم، قطعا به كشور و نظام سیاسی آن آسیب هایی جدی وارد خواهد شد. وی گفت: با بررسی روند كشورهای توسعه یافته درمی یابیم كه قدرت و تداوم امنیت صرفا اقتدار نظامی نیست، بلكه لازمه این قدرت افزودن به توان اقتصادی و تلاش برای سربلندی اقتصاد كشور است. ما به سبب تحریم ها تنها توانستیم در بخش های دفاعی پیشرفت های خوبی به دست آوریم، اما امروزه با گشایشی كه صورت گرفته، می توان از این فضا برای حركت سریع كشور به سمت توسعه استفاده كرد. سیدامامی با تاكید بر حفظ تمام نهادهای موجود و اتخاذ سیاست جذب حداكثری در كشور تاكید كرد: ارج نهادن به نهادهای سیاسی و اتخاذ رویكرد جذبی در سیاست داخلی عوامل مهمی هستند كه بنا به ضروریات جامعه ایران، اگر به آن پرداخته نشود باید انتظار بحران های اجتماعی را داشت.

    دكتر ابراهیم متقی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در ادامه این نشست، ضمن تایید صحبت های سیدامامی گفت: نگاه من این است، زمانی كشور ساخته می شود كه نگاه حزبی و قطبی حاكم نباشد. من معتقدم كه در فضای برجام جامعه ایران به شدت قطبی تر از گذشته شد و در آینده نیز این قطبی شدن تشدید خواهد شد و این امر را می توان از صحبت های مسوولان در رسانه ها متوجه شد. متقی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار «تعادل» مبنی بر ورود سرمایه گذاران خارجی به كشور در دوران پسا توافق همچنین راهكارهای دولت برای جذب این سرمایه گذاران گفت: دولت محور اصلی خود را بر سیاست خارجی تعریف كرده و معتقد است كه مشكلات اقتصاد ایران مربوط به سیاست خارجی است. معتقدم كه گرچه یك فرصت صد روزه برای تحقق این امر ایجاد شد و در آینده هم تلاش های موثری در این راستا صورت خواهد گرفت، اما با شناختی كه از اقتصاد سرمایه داری دارم كه برای هر كشور در چارچوبی مشخص تقسیم كار انجام داده است، بعید می دانم كه جامعه بین الملل اجازه ورود ایران به سازمان تجارت جهانی و نهادهای اقتصادی منطقه یی و بین المللی را صادر كند.

    دکتر الهه كولایی نماینده سابق مجلس و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در این نشست بااشاره به رابطه و كاركرد دوسویه سیاست داخلی و خارجی در عصر جهانی شدن، گفت: مساله مهم ادراك تصمیم گیرندگان به فرآیندهای تغییر است. ایران كشوری است كه اگر هم بخواهیم نمی توانیم از تحولات بین المللی و پیرامونی خود جدا باشیم. در عصر جهانی شدن فضا به گونه یی ایجاد شد كه برخی كشورها مانند كشورهای آسیای شرقی از مزایای آن بهره مند شدند و برخی كشورها هم مانند ما در پرتو تفكرات استكبارستیزی هزینه پرداخت كردند. وی افزود: ظرفیت های ساختاری و نهادی ما قابل چشم پوشی نیست و تمام سیاست هایی كه در طول سه دهه اخیر برای تغییر رفتار ایران شكل گرفته به دلیل همین وزن ژئوپلیتیكی ایران است. متاسفانه ما برخلاف این وزن حركت كرده ایم و یك نمونه آن فروپاشی شوروی و عدم بهره برداری ایران از فرصت های بی نظیری بود كه در مرزهای شمالی كشورمان به وجود آمد.كولایی در پایان گفت: الگوی برجام الگویی است كه می تواند به ما برای تعامل و رابطه با جهان كمك كند، اما نباید فراموش كنیم كه اجرای برجام ساده نخواهد بود و كشورهایی كه تا به امروز از این شرایط سود برده اند به راحتی حاضر به

برهم خوردن نظم موجود نیستند و وظیفه دستگاه دیپلماسی ایران در این زمینه بسیار مهم است.