دیپلماسی نفتی برد – برد ایران و عربستان
و چشم انداز صلح
در منطقه خاورمیانه
مجتبی مقصودی
یادداشت کوتاه
انجمن علمی مطالعات
صلح ایران
دهم آذر1395
خبر کوتاه است:
ایران و عربستان امروز در اجلاس اوپک در مورد وضعیت سهمیه بندی کشورهای صادرکننده
نفت به توافق دست یافتند.
همکاری امروز ایران و عربستان درخصوص تعیین سقف کشورهای
صادر کننده نفت به عنوان دو بازیگر اصلی و رقیب در سطح این سازمان بزرگ اقتصادی و
کاهش سهمیه کشورهای صادر کننده عضو برای حفظ ثبات قیمت در بازار نفت، و در عین حال اجازه به
ایران برای حفظ سهمیه نفت خود در سقف قبل از تحریم ها در سال 2012 ، از آغاز روند
جدیدی از همکاری های دو قدرت منطقه خاورمیانه حکایت دارد که در سال های اخیر از
عراق، لبنان، تا سوریه و یمن رو در روی هم صف آرایی کرده اند.
این توافق می تواند موجبات کاهش درگیری ها و تنش ها در سطح منطقه و در میان مسلمانان گردد. مدیریت سیاسی فضای تنش آلود کنونی از سوی دو کشور، به ویژه در شرایط کنونی که افراطی ترین جناح از جمهوری خواهان سکان قدرت را در کاخ سفید بدست گرفته است و به علاوه این تنش ها از سوی برخی بازیگران فرامنطقه ای تشدید و تحریک می شود، از بازگشت عقلانیت، احیاء عزم و اراده طرفین برای کاهش اختلافات و حفظ بها و ثبات در بازار نفت خبر می دهد و می تواند مبنای مذاکرات آتی میان دو کشور باشد.
شاید خوشبینی مفرطی است که این گام و نشانه کوچک از همکاری
میان دو کشور را، آغاز همکاری های دو قدرت منطقه ای بدانیم، ولی به عنوان انسانی
که در منطقه پرتلاطم منطقه خاورمیانه زندگی می کند و از هر سو جنگ، آتش، خون ریزی،
ویرانی و آوارگی را نظاره گر است امیدوارم این همکاری ها آغازی بر روند احیاء
آرامش، صلح و امنیت در سطح منطقه باشد.
آدرس کانال تلگرامی انجمن مطالعات صلح ایران
@ipsan
درج شده در تاریخ چهارشنبه 10 آذر 1395
طبقه بندی: نقد، نظر و بررسی، دست نوشته ها، اخبار، عمومی،
برچسب ها: دیپلماسی نفتی، دیپلماسی نفتی برد – برد، ایران و عربستان، خاورمیانه، سهمیه بندی نفتی،
درج شده در تاریخ دوشنبه 16 تیر 1393
طبقه بندی: نقد، نظر و بررسی، گفتگو و هم اندیشی، دست نوشته ها، اخبار، عمومی،
برچسب ها: علوم سیاسی، بازنگری، اصلاح سرفصل ها، طرح تحول علوم سیاسی، هفته نامه پنجره،
درج شده در تاریخ جمعه 30 خرداد 1393
طبقه بندی: نقد، نظر و بررسی، دست نوشته ها، اخبار، عمومی،
برچسب ها: رشته علوم سیاسی، علی اکبر امینی، سیاست زدگی، حسن روحانی، اصلاح سرفصل ها،
رابرت دال؛ پلی آرشی، میدیا کراسی و نظریه دموکراسی
رابرت دال، صاحبنظربرجسته علوم سیاسی و پشتیبان سرسخت نظریه دموکراسی ، روز چهارشنبه 16 بهمن ماه 1392 برابر با 5 فوریه 2014 در آسایشگاهی در شهر همدن، ایالت کانکتیکات، در 98 سالگی دارفانی را وداع گفت. دال در تاریخ 17 فوریه 1915 در اینوود آمریکا متولد شد. در سال 1936 از دانشگاه واشنگتن فارغ‌التحصیل شد و مدرک دکترای خود را از دانشگاه ییل در سال 1940 دریافت کرد. در جنگ جهانی دوم با درجه ستوانی در جنگ خدمت و مدال برنز دریافت کرد. وی در سال 1946 به دانشکده ییل پیوست.
پرفسور دال نقش مهمی در تولد رشته علوم سیاسی ایفا کرد. وی یکی از پیشگامان استفاده از "تکنیک‌های تجربی در مطالعات علوم سیاسی" محسوب می‌شد. او که استاد برجسته و ممتاز علوم سیاسی دانشگاه ییل بود کتابهای متعددی را در زمینه دموکراسی، سیاست خارجی، کنگره ایالات متحده، رفاه، قانون اساسی ایالات متحده و موضوعات و عناوین بسیار دیگر قلم زد. بر اساس رده‌بندی بخش ادبی مجله تایمز، کتاب «چه کسی حکومت می‌کند؟» وی که قهرمانانه از دموکراسی در نظریه دفاع می‌کند و در مقابل، آن را در عمل به چالش می‌کشد، در بین 100 کتاب برتر و اثرگذار پس از جنگ جهانی دوم قرار دارد.
علاوه بر آن، دکتر دال برای نخستین بار یک واژه جدید به نام "پلی آرشی" را برای دموکراسی مدرن و غیرمتمرکز به کار برد. یکی از برجسته‌ترین کارهای دال «عمومی کردن» علم سیاست بود.
ادامه مطلب
درج شده در تاریخ دوشنبه 21 بهمن 1392
طبقه بندی: نقد، نظر و بررسی، دست نوشته ها، اخبار،
برچسب ها: رابرت دال، پلی آرشی، انجمن علوم سیاسی آمریکا، نظریه دموکراسی، تکنیک‌های تجربی در مطالعات علوم سیاسی، میدیا کراسی، انتخابات،
یاران را چه شد ؟!
به مناسبت گردهمایی یاد ایام
دکتر بابک نادرپور
نهم بهمن ماه 1392 بدون تردید به عنوان یكی از خاطره انگیزترین روزهای زندگیِ تعدادی از دانشجویان رشته علوم سیاسی ورودی سالهای نیمه اول دهه 1360 دانشکده خقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، در ذهن آنان حك خواهد شد .دانشجویان جوان آن زمان، اكنون در كسوت اساتید دانشگاه ، روزنامه نگار، نویسنده، كارشناس ارشد ، سفیر و رایزن فرهنگی، کنش گر سیاسی، نماینده مجلس و ... بعد از قریب به یك ربع قرن همدیگر را ملاقات می كردند .
این اقدام سترگ ، هرچند دیر هنگام ، اما بسیار ارزشمند بود. باید به ریاست محترم انجمن علوم سیاسی ایران دست مریزاد گفت كه بار اصلی انجام هماهنگی های لازم جهت برگزاری هرچه بهتر این ‹‹ مجمع خوبی و لطف›› را یك تنه بر دوش كشیدند. این گردهمایی به یك اعتبار ماكتی از یك آشتی ملی نیز بود. دوستانی كه به اقتضای جوانی و شرایط زمانه كمتر تاب تحمل همدیگر را داشتند ، اكنون با رویی گشاده و لبی خندان با همدیگر چاق سلامتی و خوش و بش می كردند. كاش شاهد نشست هایی از این دست در مقیاس بزرگتر ملی، آن هم در بین سیاستمداران متعلق به جناحهای سیاسی كشور نیز می بودیم .
مراسم از ساعت 4 عصر آغاز شد . همانطوری كه انتظار می رفت قیافه ها همه دیدنی بود. تقریبا چهره ای نبود كه در آن نشانی از چین و چروك نباشد. ظاهرا آرایش هم دردی را دوا نكرده بود ! خانمها كه بنا به سرشت شان كمتر زیر بار پیری می روند ! در گفتار و كردار چنین می نمودند كه در این خصوص منطقی می اندیشند. دیگر كسی طاقچه بالا نمی گذاشت ! بعضی ها بی خیال آرایش شده بودند، برخی نیز چادر را به یك سو فكنده و به جرگه روسری داران پیوسته بودند. برخی از آقایان بی هیچ مقاومتی سرنوشت محتوم میان سالی را پذیرفته بودند . بعضی ها با ‹‹سیاه›› كاری ! و لطایف الحیل خواسته بودند گذشت زمانه را دور زنند. اما حساب چهره های پرچین و جبین های پرآژنگ را نكرده بودند! برخی با ‹‹ریش›› زدائی در حال می خواستند بگویند كه در گذشته از وضعیت حاكم دل ‹‹ریشی›› داشته اند. عده ای نیز با پوششی صوفی مآبانه ، قیافه ای شبیه شمس تبریزی ! آراسته بودند و تلویحا از گذشته استغفار می كردند. همه حرفهای خوبی می زدند. اما به قول شاعرمرحوم قیصر امین پور ‹‹ چقدر زود دیر می شود›› !
ادامه مطلب
درج شده در تاریخ سه شنبه 15 بهمن 1392
طبقه بندی: گفتگو و هم اندیشی، دست نوشته ها، اخبار،
برچسب ها: یاران را چه شد، بابک نادرپور، یاد ایام، انجمن علوم سیاسی ایران، دانشجویان دهه 60 دانشگاه تهران،
یادگار ایام ؛ دوستی
دکتر محبوبه پاک نیا
دوستی همواره از تعریف می گریزد و مشکل می توان تعریفی از آن ارایه داد و اساسا جهد برای تعریف آن معمولا حاصلی اندک در بر دارد. شاید بتوان از واژگونه رفتن بهتر به مقصد نایل شد و گفتن اینکه چه روابطی روابط دوستی نیست به مفهوم آن نزدیک تر شد. می دانیم که انواع روابط انسانی وجود دارد؛ روابط خویشاوندی و خونی (روابط نسبی و سببی)، روابط همکاری و هم گروهی، روابط صنفی، روابط حزبی و اجتماعی بطور اعم، و دیگر انواعی که البته در همه آنها یک نقطه اشتراک وجود دارد و آن هدفدار بودن آن روابط است. به عبارتی دیگر درتمامی روابطی که نام برده شد انسان هدفی مشخص را پی می گیرد و اساسا می توان گفت که بدون آن هدف آن رابطه هم شکل نمی گیرد. اما دوستی تنها نوع رابطه انسانیست که به یک معنی هدف دیگری جز خود دوستی هدف آن محسوب نمی شود. دوستان دوست می شوند برای آنکه دوست باشند و البته در کنار دوستی ممکن است مسایلی بوقوع بپیوندد که بخشی از اهداف زندگی هر فردی را تشکیل می دهد اما؛ بواقع دوستی برای هیچکدام از آن اهداف بوجود نمیاید زیرا اگر برای آن اهداف باشد، دیگر دوستی نیست، نوع دیگری از رابطه است. بدین ترتیب با حذف اینکه چه نوع رابطه هایی دوستی نیست می توان بهتر به مفهوم دوستی نزدیک شد. البته در تمامی روابط بالا که ذکر آن رفت نیزمی توان بواقع دوستی هم داشت . مثلا می توان در عین خواهری دوستی را هم تجربه کرد و یا در همسری و یا در همکار بودن؛ اما صرف خواهر بودن یا همسر بودن و یا همکار بودن دوستی شکل نمی گیرد. البته سخن در باب فلسفه دوستی مجال و فرصتی فراخ تر نیاز دارد که در حوصله این جلسه نیست.
مورد دیگری که می توان مطرح کرد مکان ها و فضاهایست که دوستی در آن شکل می گیرد. البته شاید محیط بیرون از خانواده در اولین سالهای زیست و آموزش انسان اولین مکانهایست که دوستی در آن فضا معنی پیدا می کند. مدرسه ها و مکانهای آموزشی جزو این اولین ها محسوب میشود.
دوستی در این فضاها جزو اولین تجربیات در این باب است . اما به جهاتی مراکز آموزشی نظیر دانشگاه شاید مطلوبترین محیط برای این تجربه انسانیست. می دانیم که به چند دلیل شرایط ادمی در این محیط برای دوست یابی ارجح تر از دیگر مواقع و دیگر مکانهاست. شروع بزرگسالی جدی و در عین حال پایداری شور جوانی یکی از علل دوست یابی در این دورانهاست. و از طرفی شروع فهم تحلیلی نیز در این زمان آغاز میشود. تا پیش از آن در دبیرستان بیشتر آموختن بود و در محیط دانشگاه بیشتر فهم و آموختن با تحلیل و مباحثه عجین می شود و ضرورت همراه و دوست به این معنی بیشتر خودش را نشان می دهد و باز به همین خاطر است که ما بیشترین دوستان خود را در این زمان بر میداریم و یادگارهای مهمی را از آن ایام با خود همراه می کنیم.
درج شده در تاریخ شنبه 12 بهمن 1392
طبقه بندی: گفتگو و هم اندیشی، دست نوشته ها، اخبار،
برچسب ها: دوستی، یادایام، انجمن علوم سیاسی ایران، محبوبه پاک نیا، دانش آموختگان علوم سیاسی دانشگاه تهران،
موضوع دوم: امر سیاست در ذهن و رفتار ما و نسل‌های پیش از ما، نه امری اثباتی و زمینی و حتی پوزیویستی، بلکه اساسا امری متعلق به آرمان‌های نیک انسانی بوده و ناگزیر، سپهری معنوی و ایجادگر هستی‌شناسی خاصی محسوب می‌شد. عده زیادی از مبارزان نسل‌های قبل از ما، به رغم هوش زیاد و تحصیلات عالی، به سبب همان رویکرد غالب رمانتیک و احساسی و خیالی به امر سیاست (که امری بسیار واقعی است)، طوری دیگر رفتار می‌کردند.
حتی بدیهی‌ترین امور واقعی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را نمی‌خواستند، ببینند، مثال بهمن‌خان قشقایی مثال خوبی در این مورد است که تحت‌تاثیر انقلاب چین، او تحصیلات‌عالی خود را در اروپا رها کرد و به ایل خود برگشت و تعدادی تفنگچی جمع کرد تا همچون مائو، از طریق انقلاب دهقان‌ها، شهرهای بزرگ را به محاصره اقتصادی درآورده و تسلیمشان کند. بهمن‌خان چنان مجذوب تفکرات رمانتیک و عاطفی و خیال‌پردازی‌های خود بود که (نمی‌خواست) این امر واقعی و بدیهی را ببیند که رژیم و دربار شاه می‌تواند با فروش نفت، محصولات کشاورزی و آذوقه مورد نیاز شهرهای بزرگ را وارد کرده و اصلا هیچ احتیاجی به دهات ورشکسته و به محصولات دامداری چند ایل تارومارشده نداشت!
موضوع سوم: اما از سویی، همان بینش با غلبه وجوه رمانتیک حماسی در جدال نهایی میان نیک مطلق و اهورایی با بدمطلق و اهریمنی بود که انسان‌هایی خاص و توانمند می‌ساخت. می‌توان آقای سیدمحمود دعایی را مثال آورد که باز برای همه شما دانشجویان سابق علوم‌سیاسی دانشگاه تهران، مثالی آشناست که در ضمن تحصیلات علوم دینی، اعلامیه‌های متعددی را در شرایط سنگین پلیسی، چاپ و خود ایشان، آنها را در شهرهای مختلف، منتشر و پخش می‌کرد و با روش‌های ابتکاری، در محاکمات سران نهضت آزادی، به‌طور ناشناس شرکت کرده و جریان محاکمات فرمایشی و سفارشی رژیم سابق، مثلا در محاکمه مهندس مهدی بازرگان که رای از قبل تعیین‌شده و به اطلاع قاضی رسیده بود، حضور داشته و آن همه را به اطلاع عام می‌رساندند و به ملاقات محبوسان سیاسی در تبعید می‌رفتند و... . یا دکترشریعتی که عمر کوتاهش را صرف فعالیت‌های فرهنگی کرده و بر نسلی فعال و هوشمند و توانا، بسیار تاثیرگذار بود یا جلال‌آل‌احمد و... . مثال‌ها بی‌شمار است و نسل ما متاثر از آنها، بر این باور و یقین بود که می‌تواند همزمان از عهده انجام امور متعدد و حتی ماهیتا متفاوت و به هر حال، مهم به‌خوبی برآید.
موضوع چهارم: یکی از نقاط‌ضعف یا پاشنه‌آشیل یا چشم اسفندیار در نسل ما، همین عدم رویکرد واقعی در سنجش واقعیت‌ها و توانایی‌های خود به سبب تاثیرپذیری فراوان و شدید عاطفی از نمونه‌های حماسی، با تصویرپردازی‌های شبه‌اسطوره‌ای در جهان و در ایران از اشخاص موثر بود که عده‌ای از ما را به سرگذشت‌هایی با وجوه تراژیک دچار ساخت. در ایران و نسل‌های قبل از ما، جنبه‌های تراژیک بارها و به دفعات اتفاق افتاده است.
موضوع پنجم: اما به باور من یک وجه کمتر معرفی شده تراژدی نگاه به سرگذشت آدم‌هایی باهوش و بااستعداد است که اگر به مرگ با آمپول هوا یا در زندان‌ها، مانند مورد شادروان فرخی یزدی، دچار نشدند، مرگی دردناک‌تر داشتند، مرگ در روح و روان، مانند شاعران قدرتمندی چون نصرت رحمانی یا اسماعیل شاهرودی که خود را به عمد و به‌شدت تخریب کردند، چون که تاب تحمل شرایط دشوار غالب و مرگ آرمان‌ها و آرزوهای انسانی‌شان در کودتای 28 مرداد 1332 را نداشتند.
درج شده در تاریخ دوشنبه 14 بهمن 1392
طبقه بندی: گفتگو و هم اندیشی، دست نوشته ها، اخبار،
برچسب ها: یاد ایام، محمدعلی علومی، نسل سوخته، علوم سیاسی، انجمن علوم سیاسی ایران، تراژدی، دانش اموختگان دهه 60 دانشگاه تهران،
دکتر ماندانا تیشه یار
عضو شورای علمی موسسه ایراس
روابط ایران و روسیه از هنگام روی کار آمدن دولت یازدهم، روند تازه ای را طی می کند و مقامات سیاسی و اقتصادی هر دو کشور در پی گسترش همکاری های دوجانبه بر آمده اند. در روزهای گذشته خبر گفتگو میان دو کشور برای بستن قراردادی نفتی بازتاب گسترده ای داشته است. در یادداشت زیر، نویسنده تلاش دارد تا با نگاهی به پیشینه همکاری ایران و روسیه در زمینه انرژی، به بررسی دشواری های پیش روی این همکاری ها و راه های گسترش پیوندهای اقتصادی میان دو کشور بپردازد.
ایراس؛ این روزها خبر گفتگوهای میان مقامات ایرانی و روس برای بستن قرارداد فروش نفت از ایران به روسیه در صدر خبرهای بازارهای انرژی جای گرفته است. هرچند که مقامات وزارت نفت ایران بسته شدن تفاهمنامه ای در این زمینه را رد کرده اند، اما گفته شده که بر پایه این قرارداد، ایران روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام به روسیه خواهد فروخت و از این رهگذر، ماهانه معادل ۱.۵ میلیارد دلار کالا از روسیه وارد خواهد کرد. (خبرگزاری مهر به نقل از روزنامه روسی کامرسانت ۲۸/۱۰/۹۲)
همچنین گفته می شود مقامات روسیه به ایران پیشنهاد داده اند که خط لوله سوآپ معکوس نفت راه‌اندازی شود به طوری‌که امکان انتقال نفت از میادین جنوبی ایران به حاشیه دریای خزر فراهم آید و از آنجا نفتکش‌ها این نفت را به پایانه‌های نفتی روسیه در شمال خزر ببرند. (تلکس اینترنتی مهر، ۲۱/۱۰/۹۲)
نگارنده در نشستی که ۲۵ دی ماه سال جاری در موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) در زمینه روابط ایران و روسیه در دولت یازدهم برگزار شد، فرصت آن را یافت تا گفتگویی کوتاه با پروفسور ویتالی نامکین، رئیس موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه، داشته باشد. در این گفتگو و نیز در نشست علمی-خبری برگزار شده در ایراس، پروفسور نامکین با خشنودی از بسته شدن این قرارداد نفتی میان ایران و روسیه سخن گفت و اشاره کرد که این امر، موضوع تازه ای نیست و دو کشور از سال ها پیش در حوزه مبادلات نفتی با هم همکاری داشته اند.
ادامه مطلب
درج شده در تاریخ یکشنبه 6 بهمن 1392
طبقه بندی: مقالات، نقد، نظر و بررسی، دست نوشته ها،
برچسب ها: روسیه، اتحاد جماهیر شوروی، ایران، نفت و گاز، انرژی، ماندانا تیشه یار،
کمیته دانشجویی انجمن علوم سیاسی ایران
با همکاری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه
برگزار می‌کند
نشست با موضوع
«روندها و آینده تحولات در مصر»
سخنرانان:
مجتبی فردوسی پور: رئیس اداره خاورمیانه عربی وزارت امور خارجه
علی جانباز: رایزن
فرهنگی ایران در مصر
حجت الاسلام دکتر مهدی فرمانیان: عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب
حمید رضا اکبری: دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی
زمان: روز چهارشنبه 26تیرماه 1392
ساعت: 16 تا 18
مکان: بلوار کشاورز، خیابان نادری،
سالن همایش‌های
پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه
درج شده در تاریخ دوشنبه 24 تیر 1392
طبقه بندی: نقد، نظر و بررسی، دست نوشته ها، اخبار،
برچسب ها: مصر، انجمن علوم سیاسی ایران، تحولات، خاورمیانه،
