صلح با دیگری؛ مبنایی برای صلح جهانی

بازخوانی مولفه­ های صلح بر مبنای رویکردی جماعت­گرایانه

دکتر مجتبی مقصودی¹

شهاب دلیلی²

چکیده

بر اساس نظریات کلاسیک لیبرالیستی، مشخصا تا به امروز علت بروز اکثر جنگ ها، رویکرد جهان شمول گرایانه و تعمیمی به هنجارها، ارزش ها و هویت های دیگر جوامع بوده است؛ این نظریات و این رویکردها علیرغم فراگیری با انتقاداتی از سوی جماعت گرایان روبرو شده است. از جمله آن انتقادات می توان به نقد شیوه شناسایی هویت دیگری در نظریه لیبرالیسم اشاره نمود.

 در ضرورت صلح پژوهی در جهان اسلام؛ نگاهی آینده پژوهانه

دکتر مجتبی مقصودی

رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران

چکیده

مرزهای جهان اسلام هیچگاه چون امروز خونین و لبریز از خشونت، مناقشه، منازعه و تنش نبوده و چون امروز علما و اندیشمندان کشورهای اسلامی و نخبگان فکری و اجرایی اسیر فرقه گرایی مزمن و دورافتادگی از مفاهیم صلح و آشتی و مصالحه نبوده اند و آتش بیاران معرکه ی جنگ، فقر و بی عدالتی و  نیز کاسبان گریه و مرگ این چنین کسب و کارشان پر رونق و سکه نبوده است.

قدر شناسی ملی” و “تقویت حافظه اجتماعی – ملی”، نامگذاری خیابانی به نام دکتر محمد امین قانعی راد

یادداشتی از دکتر مجتبی مقصودی
رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران

اگر بپذیریم که جوامع و ملت ها در گذر زمان دچار ضعف حافظه می شوند. حتی بزرگترین رویدادها را فراموش می‌کنند و خود نیز فراموش می‌شوند؛ لذا یادآوری‌ها و در معرض دید قرار دادن‌ها نه تنها می‌تواند این “سرمایه های ملی و تاریخی” را حفظ و “هویت ملی” را برجسته سازد؛ بلکه می تواند این نقصان را کاهش دهد و بلای فراموشی را از ما دور بسازد و به فرزندان و نسل های حال و آینده نیز داشته‌ها، انباشته‌ها و سرمایه‌های تاریخی و ملی را بازنمایی نموده و در بطن خویش حاوی آموزش‌های اخلاقی از جمله درس قدرشناسی باشد.

یک از انواع یادآورها و تقویت کننده حافظه جمعی و تاریخی و ملی بهره گیری از ظرفیت نامگذاری خیابان‌ها، مراکز مهم، اماکن، بناها و مناطق است. این نام گذاری علاوه بر “قدر شناسی ملی” و “تقویت حافظه اجتماعی”؛ بیانگر “جهت گیری ملی” است. این نامگذاری‌ها بد یا خوب، سمت و سوی ملی، چشم انداز و آمال و آرزوهای اجتماعی و ملی را نشان می‌دهد و تا حدودی بیانگر فقر و غنا، داشته‌ها و نداشته‌ها و انبان خالی و پر ما است.

چه گونه‌هایی از نامگذاری خیابان ها، مراکز مهم، اماکن، بناها و مناطق وجود دارد و از چه انواع و گونه شناسی برخوردار است. به عبارت دیگر سیاستگذاری حاکم بر انتخاب این اسامی چیست و وجه غالب آن چیست و در گذر زمان چه تغییراتی یافته است و در بررسی رئال و عینی در یکصد ساله اخیر این نامگذاری از چه تبار، فلسفه‌ای برخوردار بوده و از چه اصولی تبعیت کرده است.

از نامگذاری به نام شخصیت‌های دینی تا نام سیاستمداران قدیم و جدید، ملی و مذهبی، تا وقایع و رویدادهای تاریخی نظیر هفتم تیر، سوم اسفند، ۱۸ شهریور، یا اهداف و آرزوهایی چون آزادی، انقلاب، جهاد و….. بیانگر بن مایه های ملی و هدف گذاری ملی است و خود بررسی و ظرفیت آسیب شناسی این نامگذاری‌ها را دارد.

این حرکت شورای شهر را باید به فال نیک گرفت.
در اینجا جا دارد از شورای شهر، به ویژه کمیسیون اجتماعی- فرهنگی شورای شهر تهران و عضو فرهیخته این کمیسیون و شورا جناب آقای دکتر محمد جواد حق شناس به ویژه به خاطر گونه‌ای فاخر و درخور تقدیر از توجه به بزرگان جامعه علمی کشور، تشکر کنیم .

محمد امین قانعی راد که بود؟ خدماتش به جامعه علمی و رشته جامعه شناسی چه و نقش او درشناسایی آسیب شناسی اجتماعی و ملی چه بود؟ در زمانه و جامعه‌ای که بعضا دغدغه نام و نان موجبات روزمرگی است، ارزش کار او چه بود؟

محمد امین قانعی راد بخشی از حافظه‌ی ادبیات صلح ایران است. زندگی علمی، مشارکت مدنی، نهاد سازی، بها دادن به کار جمعی، مدارا گری و همدلی، کنشگری مدنی وی نمادی از صلح سازی بود.
دکتر قانعی راد معلم صلح و دوستی است. حافظه شخصی، حرفه‌ای ، صنفی، علمی، اجتماعی و ملی ما هرگز محمد امین قانعی راد را فراموش نخواهد کرد.
نامگذاری این خیابان کوچک بیانگر رویش مجدد امید و قدر شناسی از بزرگمرد صلح و مدارا دکتر محمد امین قانعی راد است.

ما، هیئت مدیره و اعضاء انجمن علمی مطالعات صلح ایران ضمن بزرگداشت یاد و خاطره استاد قانعی راد راه این معلم صلح و دوستی را ادامه خواهیم داد و همه تلاش خود را مصروف تولید و گسترش ادبیات صلح خواهیم کرد.

دیپلماسی نفتی برد – برد  ایران و عربستان

  و چشم انداز صلح در منطقه خاورمیانه

مجتبی مقصودی

یادداشت کوتاه

انجمن علمی مطالعات صلح ایران

دهم آذر1395

 خبر کوتاه است: ایران و عربستان امروز در اجلاس اوپک در مورد وضعیت سهمیه بندی کشورهای صادرکننده نفت به توافق دست یافتند.

همکاری امروز ایران و عربستان درخصوص تعیین سقف کشورهای صادر کننده نفت به عنوان دو بازیگر اصلی و رقیب در سطح این سازمان بزرگ اقتصادی و کاهش سهمیه کشورهای صادر کننده عضو برای حفظ  ثبات قیمت در بازار نفت، و در عین حال اجازه به ایران برای حفظ سهمیه نفت خود در سقف قبل از تحریم ها در سال 2012 ، از آغاز روند جدیدی از همکاری های دو قدرت منطقه خاورمیانه حکایت دارد که در سال های اخیر از عراق، لبنان، تا سوریه و یمن رو در روی هم صف آرایی کرده اند.

این توافق می تواند موجبات کاهش درگیری ها و تنش ها در سطح منطقه و در میان مسلمانان گردد. مدیریت سیاسی فضای تنش آلود کنونی از سوی دو کشور، به ویژه در شرایط کنونی که افراطی ترین جناح از جمهوری خواهان سکان قدرت را در کاخ سفید بدست گرفته است و به علاوه این تنش ها از سوی برخی بازیگران فرامنطقه ای تشدید و تحریک می شود، از بازگشت عقلانیت، احیاء عزم و اراده طرفین برای کاهش اختلافات و حفظ  بها و ثبات در بازار نفت خبر می دهد و می تواند مبنای مذاکرات آتی میان دو کشور باشد. 

شاید خوشبینی مفرطی است که این گام و نشانه کوچک از همکاری میان دو کشور را، آغاز همکاری های دو قدرت منطقه ای بدانیم، ولی به عنوان انسانی که در منطقه پرتلاطم منطقه خاورمیانه زندگی می کند و از هر سو جنگ، آتش، خون ریزی، ویرانی و آوارگی را نظاره گر است امیدوارم این همکاری ها آغازی بر روند احیاء آرامش، صلح و امنیت در سطح منطقه باشد.

آدرس کانال تلگرامی انجمن مطالعات صلح ایران

@ipsan

رابرت دال؛ پلی آرشی، میدیا کراسی و نظریه دموکراسی

      رابرت دال، صاحبنظربرجسته علوم سیاسی و پشتیبان سرسخت نظریه دموکراسی ، روز چهارشنبه 16 بهمن ماه 1392 برابر با 5 فوریه 2014 در آسایشگاهی در شهر همدن، ایالت کانکتیکات، در 98 سالگی دارفانی را وداع گفت.  دال در تاریخ 17 فوریه 1915 در اینوود آمریکا متولد شد. در سال 1936 از دانشگاه واشنگتن فارغ‌التحصیل شد و مدرک دکترای خود را از دانشگاه ییل در سال 1940 دریافت کرد. در جنگ جهانی دوم با درجه ستوانی در جنگ خدمت و مدال برنز دریافت کرد. وی در سال 1946 به دانشکده ییل پیوست.

    پرفسور دال نقش مهمی در تولد رشته علوم سیاسی ایفا کرد. وی یکی از پیشگامان استفاده از "تکنیک‌های تجربی در مطالعات علوم سیاسی" محسوب می‌شد. او که استاد برجسته و ممتاز علوم سیاسی دانشگاه ییل بود کتاب‌های متعددی را در زمینه دموکراسی، سیاست خارجی، کنگره ایالات متحده، رفاه، قانون اساسی ایالات متحده و موضوعات و عناوین بسیار دیگر قلم زد.  بر اساس رده‌بندی بخش ادبی مجله تایمز، کتاب «چه کسی حکومت می‌کند؟» وی که قهرمانانه از دموکراسی در نظریه دفاع می‌کند و در مقابل، آن را در عمل به چالش می‌کشد، در بین 100 کتاب برتر و اثرگذار پس از جنگ جهانی دوم قرار دارد.

     علاوه بر آن، دکتر دال برای نخستین بار یک واژه جدید به نام "پلی آرشی" را برای دموکراسی مدرن و غیرمتمرکز به کار برد. یکی از برجسته‌ترین کارهای دال «عمومی کردن» علم سیاست بود.

یاران را چه شد ؟!

به مناسبت گردهمایی یاد ایام

دکتر بابک نادرپور

     نهم بهمن ماه 1392 بدون تردید به عنوان یكی از خاطره انگیزترین روزهای زندگیِ تعدادی از دانشجویان رشته علوم سیاسی ورودی سالهای نیمه اول دهه 1360 دانشکده خقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، در ذهن آنان حك خواهد شد .دانشجویان جوان آن زمان، اكنون در كسوت اساتید دانشگاه ، روزنامه نگار، نویسنده، كارشناس ارشد ، سفیر و رایزن فرهنگی، کنش گر سیاسی، نماینده مجلس و ... بعد از قریب به یك ربع قرن همدیگر را ملاقات می كردند .

     این اقدام سترگ ، هرچند دیر هنگام ، اما بسیار ارزشمند بود. باید به ریاست محترم انجمن علوم سیاسی ایران دست مریزاد گفت كه بار اصلی انجام هماهنگی های لازم جهت برگزاری هرچه بهتر این ‹‹ مجمع خوبی و لطف›› را یك تنه بر دوش كشیدند. این گردهمایی به یك اعتبار ماكتی از یك آشتی ملی نیز بود. دوستانی كه به اقتضای جوانی و شرایط زمانه كمتر تاب تحمل همدیگر را داشتند ، اكنون با رویی گشاده و لبی خندان با همدیگر چاق سلامتی  و خوش و بش می كردند. كاش شاهد نشست هایی از این دست در مقیاس بزرگتر ملی، آن هم در بین سیاستمداران متعلق به جناحهای سیاسی كشور نیز می بودیم .

      مراسم از ساعت 4 عصر آغاز شد . همانطوری كه انتظار می رفت قیافه ها همه دیدنی بود. تقریبا چهره ای نبود كه در آن نشانی از چین و چروك نباشد. ظاهرا آرایش هم دردی را دوا نكرده بود ! خانمها كه بنا به سرشت شان كمتر زیر بار پیری می روند ! در گفتار و كردار چنین می نمودند كه در این خصوص منطقی می اندیشند. دیگر كسی طاقچه بالا نمی گذاشت ! بعضی ها بی خیال آرایش شده بودند، برخی نیز چادر را به یك سو فكنده و به جرگه روسری داران پیوسته بودند. برخی از آقایان بی هیچ مقاومتی سرنوشت محتوم میان سالی  را پذیرفته بودند . بعضی ها با ‹‹سیاه›› كاری ! و لطایف الحیل خواسته بودند گذشت زمانه را دور زنند. اما حساب چهره های پرچین و جبین های پرآژنگ را نكرده بودند!  برخی با ‹‹ریش›› زدائی در حال می خواستند بگویند كه در گذشته از وضعیت حاكم دل ‹‹ریشی›› داشته اند. عده ای نیز با پوششی صوفی مآبانه ، قیافه ای شبیه شمس تبریزی ! آراسته بودند و تلویحا از گذشته استغفار می كردند. همه حرفهای خوبی می زدند. اما به قول شاعرمرحوم قیصر امین پور ‹‹ چقدر زود دیر می شود›› !

یادگار ایام ؛ دوستی

دکتر محبوبه پاک نیا

دوستی همواره از تعریف می گریزد و مشکل می توان تعریفی از آن ارایه داد و اساسا جهد برای تعریف آن معمولا حاصلی اندک در بر دارد. شاید بتوان از واژگونه رفتن بهتر به مقصد نایل شد  و گفتن اینکه چه روابطی روابط دوستی نیست به مفهوم آن نزدیک تر شد. می دانیم که انواع روابط انسانی وجود دارد؛ روابط خویشاوندی و خونی (روابط نسبی و سببی)، روابط همکاری و هم گروهی، روابط صنفی، روابط حزبی و اجتماعی بطور اعم، و دیگر انواعی که البته در همه آنها یک نقطه اشتراک وجود دارد و آن هدفدار بودن آن روابط است. به عبارتی دیگر درتمامی روابطی که نام برده شد انسان هدفی مشخص را  پی می گیرد و اساسا می توان گفت که بدون آن هدف آن رابطه هم شکل نمی گیرد. اما دوستی تنها نوع رابطه انسانیست که به یک معنی هدف دیگری جز خود دوستی هدف آن محسوب نمی شود. دوستان دوست می شوند برای آنکه دوست باشند و البته در کنار دوستی ممکن است مسایلی بوقوع بپیوندد که بخشی از اهداف زندگی هر فردی را تشکیل می دهد اما؛ بواقع دوستی برای هیچکدام از آن اهداف بوجود نمیاید زیرا اگر برای آن اهداف باشد، دیگر دوستی نیست، نوع دیگری از رابطه است. بدین ترتیب با حذف اینکه چه نوع رابطه هایی دوستی نیست می توان بهتر به مفهوم دوستی نزدیک شد. البته در تمامی روابط بالا که ذکر آن رفت نیزمی توان بواقع دوستی هم داشت . مثلا می توان در عین خواهری دوستی را هم تجربه کرد و یا در همسری و یا در همکار بودن؛ اما صرف خواهر بودن یا همسر بودن و یا همکار بودن دوستی شکل نمی گیرد. البته سخن در باب فلسفه دوستی مجال و فرصتی فراخ تر نیاز دارد که در حوصله این جلسه نیست.

مورد دیگری که می توان مطرح کرد مکان ها و فضاهایست که دوستی در آن شکل می گیرد. البته شاید محیط بیرون از خانواده در اولین سالهای زیست و آموزش انسان اولین مکانهایست که دوستی در آن فضا معنی پیدا می کند. مدرسه ها و مکانهای آموزشی جزو این اولین ها محسوب میشود.

دوستی در این فضاها جزو اولین تجربیات در این باب است . اما به جهاتی مراکز آموزشی نظیر دانشگاه شاید مطلوبترین محیط برای این تجربه انسانیست. می دانیم که به چند دلیل شرایط ادمی در این محیط برای دوست یابی ارجح تر از دیگر مواقع و دیگر مکانهاست. شروع بزرگسالی جدی و در عین حال پایداری شور جوانی یکی از علل دوست یابی در این دورانهاست. و از طرفی شروع فهم تحلیلی نیز در این زمان آغاز میشود. تا پیش از آن در دبیرستان بیشتر آموختن بود و در محیط دانشگاه بیشتر فهم و آموختن با تحلیل و مباحثه عجین می شود  و ضرورت همراه و دوست به این معنی بیشتر خودش را نشان می دهد و باز به همین خاطر است که ما بیشترین دوستان خود را در این زمان بر میداریم و یادگارهای مهمی را از آن ایام با خود همراه می کنیم.

کمیته دانشجویی انجمن علوم سیاسی ایران

با همکاری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه

برگزار می‌کند

نشست با موضوع

«روندها و آینده تحولات در مصر»

سخنرانان:

مجتبی فردوسی پور: رئیس اداره خاورمیانه عربی وزارت امور خارجه

علی جانباز: رایزن فرهنگی ایران در مصر

حجت الاسلام دکتر مهدی فرمانیان: عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب

حمید رضا اکبری: دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

زمان: روز چهارشنبه 26تیرماه 1392

ساعت:  16 تا 18

مکان: بلوار کشاورز، خیابان نادری،

سالن همایش‌های

پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه